wtorek, 30 stycznia 2018

Gavalohori - studnie weneckie

 https://www.geocaching.com/geocache/GC2PNZM


On  the peninsula Drapanos just near Gavalohori this historical place with the Venetian Wells. Here are as well very big trees spending shadow in summertime and some benches are available. 



The Venetian Wells were built in the 11. Century A.C. and here is the cache area with very old plane trees in rocky surroundings. We think for children a nice playground and they will have fun, too. Nearby there is the church Agios Georgios with a cemetery. On the other side of the road you can find an old bridge crossing the riverbed. So, if you have time, stroll around this interesting place.

poniedziałek, 29 stycznia 2018

CW 383 - WRÓBLOWICE

https://www.geocaching.com/geocache/GC5071Z

 

Geocaching Polska


Austriacki cmentarz został wybudowany podczas I Wojny Światowej przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendatury Wojskowej w Krakowie. Prawdopodobnie pochowano tam dwóch żołnierzy austro- węgierskich. Nie znany jest pierwotny wygląd cmentarza, a także nazwisko projektanta. 

Obecnie w tym miejscu znajduje się pojedyncza mogiła otoczona płotkiem.

Na krzyżu widnieje napis " NIEZNANY ŻOŁNIERZ 1914 - 1916 CMENTARZ WOJSKOWY № 383"

Castillo de Sohail, Fuengirola (Málaga)

 https://www.geocaching.com/geocache/GCQG56


The geographic conditions of the hill on which the castle of Sohail is based allowed from old time their continuous poblamiento by Punic, Roman, Muslim and Christian Phoenicians, but the construction which today we can see is an Arab fortress data of the first times of the invasion of the Iberian Peninsula, and was raised on previous a Roman strength. Most of which today it can be contemplated is of the time of the caliph Abderraman III. In 1485 an important adaptation of its architecture was conquered by the Christians in the heat of offensive against the nazarí kingdom of Granada, beginning.




Due to their proximity with the sea, the locality of Fuengirola and its castle underwent manifold attacks of the legendary Barbarroja pirate, reason why king Carlos I commanded to construct the pit. She was also victim of the contraband that experienced the zone when the English occupied the zone of the Rock of Gibraltar, reason why count Montemar carried out a series of reforms.

In the year the 1810 troops of Napoleón occupied the castle with a strong trimming, until in 1812 she was occupied again by Spanish troops.

With the confiscation of Mendizabal it happened to hands deprived by means of an auction, and in centuries XIX and XX she lodged the dependencies of the Civil Guard.

Bitwa w cieśninie Otranto (Battle of the Strait of Otranto)

 


The 1917 Battle of the Strait of Otranto was the result of an Austro-Hungarian raid on the Otranto Barrage, an Allied naval blockade of the Strait of Otranto. The battle took place over 14–15 May 1917, and was the largest surface action in the Adriatic Sea during World War I. The Otranto Barrage was a fixed barrier, composed of lightly armed drifters with anti-submarine nets coupled with minefields and supported by Allied naval patrols.
The Austro-Hungarian navy planned to raid the Otranto Barrage with a force of three light cruisers and two destroyers under the command of Captain Miklós Horthy, in an attempt to break the barrier to allow U-boats freer access to the Mediterranean, and Allied shipping. An Allied force composed of ships from three navies responded to the raid and in the ensuing battle, heavily damaged the Austro-Hungarian cruiser SMS Novara. However, the rapid approach of the Austro-Hungarian relief force persuaded Rear Admiral Acton, the Allied commander, to retreat.

Disposition of forces

Under the command of Horthy, three Austro-Hungarian cruisers: Novara, Saida, and Helgoland, modified to resemble large British destroyers, were to attack the drifters on the night of 14 May and attempt to destroy as many as possible before daybreak. The destroyers Csepel and Balaton were to mount a diversionary raid off the Albanian coast in order to confuse any Allied counter-attack. Two Austro-Hungarian U-boats, U-4 and U-27, along with the German U-boat UC-25, were to participate in the operation as well. A supporting force composed of the armored cruiser Sankt Georg, two destroyers, and a number of torpedo boats was on standby if the raiders ran into trouble. The old pre-dreadnought battleship Budapest and a screen of torpedo boats were also available if necessary.
An Allied destroyer patrol was in the area on the night of 14 May, to the north of the Barrage. The Italian flotilla leader Mirabello was accompanied by the French destroyers Commandant Rivière, Bisson, and Cimeterre. The Italian destroyer Borea was also in the area, escorting a small convoy to Valona. A support force was based in the port of Brindisi, consisting of the British cruisers Dartmouth and Bristol and several French and Italian destroyers.

Raid on the drifters

The Italian convoy escorted by Borea was attacked by the Austro-Hungarian destroyers Csepel and Balaton at approximately 03:24. The Austro-Hungarians sank the Borea and a munitions ship, and a second was set on fire and abandoned.
The three cruisers were able to pass through the line of drifters, and at 03:30 began attacking the small barrage ships. The Austro-Hungarians frequently gave the drifter crews warning to abandon ship before opening fire. In some instances, the drifter crews chose to fight: the Gowan Lee returned fire on the Austo-Hungarian ships. The ship was heavily damaged, but remained afloat; her captain, Joseph Watt, was later awarded the Victoria Cross for his actions during the battle.
There were 47 drifters in Barrage on the night of 14 May; the Austro-Hungarians managed to sink 14 drifters and damage 4 more. The lack of sufficient Allied escorts forced the withdrawal of the remaining blockading ships, although only for a short time.

Battle

By this time, the Allied naval forces in the area were aware of the raid, and were in a position to block the Austro-Hungarian retreat. Rear Admiral Alfredo Acton, the commanding officer of the Italian Scouting Division, ordered the Mirabello's group southward at 04:35, while he embarked on the British light cruiser HMS Dartmouth. By 06:45, the cruisers Dartmouth and HMS Bristol, along with the Italian destroyers Mosto, Pilo, Schiaffino, Acerbi, and Aquila were sailing north in an attempt to cut off the Austro-Hungarian cruisers. The Italian light cruiser Marsala, the flotilla leader Racchia, and the destroyers Insidioso, Indomito, and Impavido were readying to sail in support as well.
The Mirabello group engaged the Austro-Hungarian cruisers at 07:00, but were heavily outgunned, and instead attempted to shadow the fleeing cruisers. At 07:45, Rear Admiral Acton's ships encountered the destroyers Csepel and Balaton. After 20 minutes, the Italian destroyers were able to close the distance to the Austro-Hungarian ships; the two groups engaged in a short artillery duel before a shot from Csepel struck Aquila and disabled the ship's boilers. By this time, the Austro-Hungarian destroyers were under the cover of the coastal batteries at Durazzo, and were able to make good their escape.
At 09:00, Bristol's lookouts spotted the smoke from the Austro-Hungarian cruisers to the south of her position. The Allied ships turned to engage the Austro-Hungarian ships; the British ships had both a superiority in numbers and in firepower; Dartmouth was armed with eight 6 in (150 mm) guns and Bristol had two 6 inch and ten 4 in (100 mm), compared to the nine 3.9 in (99 mm) guns on each of the Austro-Hungarian ships. Unfortunately for the Allies, their numerical superiority was quickly lost, as their destroyers were either occupied with mechanical problems, or protecting those destroyers suffering from breakdowns. The support forces of both sides—the Sankt Georg group for the Austro-Hungarians, and the Marsala group for the Allies—were quickly dispatched to the battle.
The Dartmouth, faster than Bristol, closed to effective engagement range with the Austro-Hungarian ships, and opened fire. A shell from Dartmouth struck the Novara, at which point the Austro-Hungarian ships laid a smoke screen in order to close the distance. Dartmouth was struck several times, and by 11:00, Acton ordered the ship to reduce speed to allow Bristol to catch up. Novara was hit several more times, and her main feed pumps and starboard auxiliary steam pipe had been damaged, which caused the ship to begin losing speed. At 11:05, Acton turned away in an attempt to separate the Saida from the Novara and Helgoland. At this point, the Sankt Georg was approaching the scene, which prompted Acton to temporarily withdraw to consolidate his forces. This break in the action was enough time for the Austro-Hungarians to save the crippled Novara; Saida took the ship under tow while Helgoland covered them.
Unaware that the Novara had been disabled, and fearing that his ships would be drawn too close to the Austrian naval base at Cattaro, Acton broke off the pursuit. The destroyer Acerbi misread the signal, and attempted to launch a torpedo attack, but was driven off by the combined fire of the Novara, Saida, and Helgoland. At 12:05, Acton realized the dire situation Novara was in, but by this time, the Sankt Georg group was too close. The Sankt Georg group rendezvoused with the Novara, Saida, and Helgoland, and the Csepel and Balaton reached the scene as well. The entire group returned to Cattaro together.
At 13:30, the submarine UC-25 torpedoed the Dartmouth, causing serious damage. The escorting destroyers forced UC-25 from the area, but the Dartmouth had to be abandoned for a period of time, before it could be towed back to port. The French destroyer Boutefeu attempted to pursue the German submarine, but struck a mine laid by UC-25 that morning and sank rapidly.

Aftermath

As a result of the raid, it was decided by the British naval command that unless sufficient destroyers were available to protect the barrage, the drifters would have to be withdrawn at night. The drifters would only be operating for less than twelve hours a day, and would have to leave their positions by 15:00 every day. Despite the damage received by the Austro-Hungarian cruisers during the pursuit by Dartmouth and Bristol, the Austro-Hungarian forces inflicted more serious casualties on the Allied blockade. In addition to the sunk and damaged drifters, the cruiser Dartmouth was nearly sunk by the German submarine UC-25, the destroyer Boutefeu was mined and sunk, and a munitions convoy to Valona was interdicted.
However, in a strategic sense, the battle had little impact on the war. The barrage was never particularly effective at preventing the U-boat operations of Germany and Austria-Hungary in the first place. The drifters could cover approximately .5 mi (0.80 km) apiece; of the 40 mi (64 km)-wide Strait, only slightly more than half was covered. The raid risked some of the most advanced units of the Austro-Hungarian fleet on an operation that offered minimal strategic returns.

Castillo de OLVERA

https://www.geocaching.com/geocache/GC371AP_castillo-olvera



El castillo árabe de Olvera (Provincia de Cádiz, España) fue construido a finales del siglo XII, formando parte del sistema defensivo del reino nazarí de Granada.
La factura que hoy conocemos presenta, sin embargo, evidentes rasgos cristianos en su construcción, producto de sucesivas remodelaciones que hubo de sufrir el Castillo desde su toma por las tropas castellanas.

El castillo de Olvera, declarado Bien de Interés Cultural desde 1985 como arquitectura defensiva, se localiza de la delimitación de Conjunto Histórico-Artístico. El inmueble está además catalogado por las Normas Subsidiarias de Planeamiento Municipal aprobadas definitivamente el 17 de mayo de 1999, con un nivel de protección integral.

Encrespado sobre una roca a 623 msnm, la cota más alta de la localidad, el Castillo presenta una planta irregular a la manera de un triángulo alargado que se adapta a la forma misma de la peña.

Su puerta de acceso, la única que posee el recinto, está protegida por una barbacana y presenta señales de haber acogido un escudo. La fortaleza consta, además, de torre del homenaje, lienzo de muralla con paso de ronda, un recinto subterráneo y dos aljibes, uno de ellos ofrecía suministro de agua a la torre.

La torre del homenaje, que se alza en la parte sur del recinto y que dispone de dos plantas cubiertas por bóveda de medio cañón, es de planta rectangular y aristas redondeados y constituye el elemento principal del dispositivo defensivo del Castillo. Está construida en mampostería, con hiladas de piedra irregulares unidas con argamasa. El acceso a ambas plantas de la torre se realiza a través de escaleras de caracol. La puerta original de acceso se halla a más de cinco metros del suelo y a ella se accede a través de un patín de tambor de época posterior.

Del castillo se conserva parte de la cerca de murallas que rodeaba el barrio de la Villa.

Zahara De La Sierra

 https://www.geocaching.com/geocache/GC34B6B


Villa Medieval de Zahara - Restos del Castillo y Torre del Homenaje

A partir del siglo XIII, Castilla se va adoptando por razones simbólicas, constructivas y defensivas al modelo centroeuropeo de Torre del Homenaje por parte de la nobleza aunque con influencias musulmanas. Es posible que a partir de los siglos XIV y XV esa confluencia se produzca en la frontera castellana-nazarí dando como resultado Torres tardocristianas como las de Olvera y Zahara.




Aunque su origen fuera musulmán, en 1282 el rey cristiano Alfonso X mantuvo una entrevista con el sultán de la dinastía norteaafricana de los benimerines Abu Yusuf, no hay duda que la estructura que podemos observar actualmente es plenamente cristiana. Tenemos constancia documental de que poco después de su conquista en 1407 se efectuan reparaciones en la fortaleza, así como a finales del siglo XV, cuando se refiere que "la Torre del Homenaje estaba muy vieja y destrocada y maltratada".

La Torre del Homenaje de Zahara de la Sierra es de planta cuadrada con ángulos redondeados achaflanados para resistir los impactos, destacando un alambor o muro en talud en su frente noroeste para rechazar proyectiles.

Es en el lado sudeste, donde se encuentra la entrada original, a la que se accedería con una escala, sirviendose del patín o escalera de obra situada a los pies del muro, de construcción posterior. Esta puerta de acceso elevado es de cantería de piedra ostionera de Cádiz, con díntel escalonado y bóveda de cañón hacia el interior. En él han quedado los huecos de las quicialeras de la puerta.

Es una Torre de dos plantas unidas por una escalera de bóveda de cañón, subdividas cada una en cuatro dependencias abiertas con bóvedas baídas revestidas de ladrillos. La imagen exterior de la parte superior sobre la cornisa de ladrillos es producto de la última restauración a mediados de los ochenta en el siglo XX. Originalmente los vanos existentes entre las esquinas eran más estrechos. Es una torre en la que se entremezclan la función civil con la militar. Claro ejemplo son las ventanas con una patente función doméstica pero que sólo se han abierto en la planta superior para mayor seguridad.

Desde la Torre del Homenaje se podían divisar otras fortalezas como los castillos de Olvera, Cote y Matrera y la atalaya de Audita, y así mantener contacto visual como modo de controlar el espacio y poder corresponder organizadamente contra cualquier peligro.

El último uso militar de la Torre del Homenaje de Zahara aconteción entre 1810 y 1812 durante la ocupación francesa de la sierra, bajo el mando del general Soult. Un grabado de 1811 en el que podemos apreciar un plano y elevación de la Villa de Zahara, relata la ofensiva contra los franceses asentados en el Castillo dirigida por D. Pedro de Pineda. Fue, posiblemente, ésta la única vez en la historia que la Torre del Homenaje hizo valer sus características defensivas.

Burg Forchtenstein

 https://www.geocaching.com/geocache/GC1XK58


Burg


Wir laden euch für eine Familieprogram zur Forchtensteiner Burg ein. Es gibt viele Wanderwege, die sind vortrefflich für eine kleine Wanderung zu tun. Wenn ihr in die Burg hereingehen wollt, musst ihr die Eintrittpreise bezahlen. Die Preis ist 7 Euros für Erwachsene, Kinder unter 6 Jahren sind frei. Die Familiekarte is 20 Euros. Die Geschichte der Forchtensteiner Burg: Die Burg lagert sich inden Rosaliengebirge. Die einzige Burg, die war nicht besetzt in der türkischen Zeiten. Die Esterhazy Familie speichterte da ihre Schätze. Heute kann man diese in der Burg sehen. Im Jahre 1346 der Name der Burg war Castrum Faruhno. Die Burg wurde nach 1317 gebaut, danach bekamen die Habsburgs im 1440. Im 1491 die Pressburger Friede hatte sie zur Österreich angeschlossen, aber im 1626 Ungarn bekam sie zurück. Seit dem 1626 die Esterhazy Familie besitzt sie. Später zog die Familie nach Eisenstadt um. Heute sie ist noch das Eigentum dieser Familie. Bis der Trianoner Friedensvertrag gehört sie Ungarn. Der Cache: Es gibt ein kleiner Wald in der Nähe von dem obenen Parkplatz. Von da ist eine wunderschöne Aussicht über die Burg. Der Cache findet ihr in einem Baumwurzel. Wir haben mit Zweigen, Rinden und Blättern getarnt. Der Behalter ist eine 0.5 Litre Dose.

Beckovske hradne bralo

Kesz, z którego pochodzi opis, został zarchiwizowany.  Dlatego ku pamięci, wklejam tu opis,  chociaż jest w języku słowackim.Kiedy zamek odwiedzimy i będę miała polski tekst...  wtedy wpis przerobię. Na razie - nic z  tego :)

https://www.geocaching.com/geocache/GC5BEA7 


BECKOV CASTLE ROCK is about 60 meters high limestone rock, a significant piece of geomorphology, built by the middle and late triassic limestones of hronicum, which protrudes from the flat floor of the Vah river. The hill was wrought by selective action of erosion (i.e. erosion distinction according to the different resistance of rocks), which in the current geological period (the Holocene) uncovered and dissected out the original resistant Mesozoic limestone, which has previously been buried by sedimentation of less resistant rocks in Paleogene (older Tertiary). Since 1963, it is protected natural monument with area about 1.75 ha, with abundant occurrence of ornamental plant Alyssum saxatile. It has aesthetic significance and contributes to the diversification of the country. The unusual shapes and ruins are important for tourism.


On a steep rock above the village stands the ruins of Beckov Castle. The castle, first mentioned in 1208, was originally owned by the king and later, at the end of the 13th century, it fell in hands of Matus Cak. It fell in decay after fire in 1729 and until the end of 20th century was abandoned. Later it was renovated and in present it is open to the public. Beckov Castle is a national cultural monument of Slovakia.



BECKOVSKE HRADNE BRALO je vyznamnym geomorfologickym vytvorom vzniknutym posobenim selektivnej eroznej cinnosti rieky Vah. Bralo je typickym prikladom rezistencie hornin, ktorou sa pri svojej rusivej cinnosti riadi erozia. Tvrde odolne vapence v dosledku svojej velkej priepustnosti natolko vzdorovali erozivnej sile Vahu, ze neboli ani znizovane, ani odnesene. Dnes vycnievaju z udolneho dna rieky do vysky asi 60 metrov v podobe vysokeho, stihleho a strmeho brala, ktore svojimi napadnymi formami ostro kontrastuje s mierne modelovanym okolim. Ma vyznam nielen geomorfologicky, ale aj esteticky (vyrazne prispieva k spestreniu krajiny) a turisticky (pre svoje neobvykle tvary i zrucaninu hradu, ktory bol na nom vybudovany).



* Vseobecna charakteristika a vznik brala:

Beckovske hradne bralo vystupuje z dolinneho plocheho dna Vazskej kotliny v obci Beckov severovychodne od Noveho Mesta nad Vahom. Dolinne dno tu dosahuje sirku az 4 kilometrov a postupne sa na juh rozsiruje do do sirokeho zalivu Podunajskej niziny, ktora zasahuje az ku Piestanom. Z pravej strany doliny vystupuju flysove paleogenne Biele Karpaty, z lavej strany je krystalicko-druhohorny Povazsky Inovec. Rieka Vah v priebehu svojho vyvoja na ich svahoch zanechala stopy po lateralnej erozii v dvoch systemoch rovni - stredohorskej a poriecnej a v sustave stvrtohornych riecnych teras. Riecisko Vahu je zalozene priblizne na styku paleogenu s mezozoikom. Pri sedimentovani paleogenu boli jednotlive casti (kryhy) mezozoika pochovane usadenim menej odolnych hornin starsich tretohor. Az v dnesnom geologickom obdobi kvarteru-stvrtohor (holocene) su tieto kryhy obnazovane.


Z takejto velmi odolnej, povodne rozsiahlejsej druhohornej vapencovej kryhy, ktora je troskou Chocskeho prikrovu, vzniklo aj vyrazne Beckovske bralo, a to vypreparovanim tvrdych vapencovych hornin riecnou eroziou; je to obtocnik Vahu. Pritom hrala velku ulohu geomorfologicka hodnota hornin, ktorou sa pri svojej cinnosti riadi selektivna erozia a denudacia (obnazenie, odokrytie). Vzhladom na to, ze vapence su pre vodu silno priepustne, su velmi odolne, takze erozia a denudacia su na nich velmi vyrazne brzdene a hornina nie je prilis narusovana. V okolitom, malo odolnom prostredi, su naopak tieto procesy urychlene, takze tam sa hornina posobenim vody a dalsich vplyvov rozpadla. V dosledku toho, ze priebeh znizovania a rozrusovania na tychto rozdielnych horninach bol velmi odlisny, doslo k vytvoreniu dvoch roznych druhov reliefu - prvy, predstavovany dolinnym dnom, je mierne a makko modelovany; druhy, pozorovatelny na vapencoch, je ostry, divoky a strmy. Beckovske bralo ma preto tvar vysokej skalnej kulisy, masivu osamotene stojaceho v sucasnej plochej nive Vahu a vyrazne vystupujuceho do okolitej rovinatej krajiny, pricom je dobre zachovane a takmer neporusene.

* Geologicke zlozenie brala a jeho okolia:

V podlozi sa nachadzaju horniny Kriznanskeho prikrovu (fatrika), presnejsie jeho beckovskej jednotky (ekvivalent vysockej jednotky). Oblast hronika beckovskeho hradneho brala tvorila prechodny celok medzi panvou Dobrej Vody a mojtinsko-harmaneckou karbonatovou plosinou. Tento sled je ekvivalentny veterlinskej jednotke.


Bralo buduju horniny Chocskeho prikrovu (hronika) Povazskeho Inovca, ktory tu zastupuju rozne variety vapencov stredneho a vrchneho triasu. Pred vstupom do hradu su odkryte sive gutensteinske vapence, za vonkajsimi hradbami pred vstupnou branou su reiflinske vapence s tmavymi rohovcami. Hlavnu cast hradnej skaly tvoria svetle masivne wettersteinske vapence. V brale su aj vrstvy ilovitych vapencov s rohovcami ci hluznatych vapencov s organodetritom. Vrstevny sled hronika na mieste hradnej skaly tvoria odspodu steinalmske vapence (vznikli pred asi 240 milionmi rokov), nad ktorymi su zamostske suvrstvie, reiflinske vapence a partnachske suvrstvie. Nad nimi sa nachadzaju raminske vapence bebravskej jednotky (usadene pred asi 225 milionmi rokov). Vrstvy su kolmo vztycene, preto je mozne na pomerne malom uzemi sledovat vela typov vapencov.


V zareze, ktorym sa vystupuje na hrad, sa nachadzaju sive a hnedaste slienite bridlice strednej kriedy s vlozkami pieskovca. Vpravo od hradu na chodnicku vystupuju cervene bridlice vrchneho triasu, so sosovkami vrchojurskych az spodnokriedovych vapencov. Patria obalovemu sledu, ktory bol silne tektonicky poruseny.


Prilahle ubocie je od samotneho brala oddelene sedielkom vytvorenym vdaka malej tektonickej linii (zlomu), ktora nim prechadza - vedie tadialto tiez hranica medzi Chocskym a Kriznanskym prikrovom. Ubocie je takisto budovane vapencami, tie sa vsak povodne usadili na miestach vzdialenych desiatky kilometrov a k vapencom tvoriacim hradne bralo sa priblizili az pocas horotvornych pohybov pri vzniku Karpat, kedy doslo k ich odtrhnutiu od podlozia a presunu (v podobe Kriznanskeho prikrovu) do tejto lokality.


* Ochrana a vyuzitie brala:
- Prirodna pamiatka (PP) Beckovske hradne bralo

Tento skalny utvar bol v roku 1963 vyhlaseny za „Chraneny prirodny vytvor“. Hlavne chranene uzemie s 3. stupnom ochrany ma rozlohu 14 504 metrov stvorcovych a prilahle ochranne pasmo so 4. stupnom ochrany zabera plochu 3 050 metrov stvorcovych. V okoli brala vedie miestny „Naucny chodnik Beckov a okolie (I) Beckovske hradne bralo“.


- Fauna a flora na brale
Vdaka extremnym prirodnym pomerom, ktore skalny ostroh vytvara, tu zije niekolko ohrozenych a chranenych druhov rastlin a zivocichov. Taricnik skalny (Alyssum saxatile) je rastlina s bohatymi vyrazne zltymi kvetmi usporiadanymi v metlinach, pricom huste ochlpenie listov jej pomaha znasat extremne sucho a slnecne ziarenie; vyhovuju jej podmienky v suchsej vapenatej pode a na skalach kvitne v aprili a maji. Dazdovnik obycajny (Apus Apus) je typickym hniezdicom skalnych stien; tento vtak pripomina vacsiu lastovicku, ma vsak napadne dlhe kosakovite zahnute kridla; prilieta zaciatkom maja, hniezdi v maji a juni, odlieta v auguste; zivi sa drobnym lietajucim hmyzom a ozyva sa charakteristickym prenikavym „srii-srii“. Dalsimi vzacnymi obyvatelmi lokality su aj sokol mysiar ci jasterica kratkohlava.


- Hrad Beckov (zrucanina)
Najstarsie osidlenie hradneho brala pochadza uz z prelomu letopoctu. Na tomto strategickom mieste nad riekou Vah a pri vyznamnej obchodnej ceste nedaleko hranic Uhorskeho kralovstva bol v 13. storoci vybudovany majestatny kamenny strazny a obranny hrad - prva pisomna zmienka o nom pochadza z roku 1208 pod nazvom Castrum Blundix. Bol to kralovsky hrad, ktory vladol pomerne rozsiahlemu panstvu. Na prelome 13. a 14. storocia patril Matusovi Cakovi III. Trencianskemu, ktory z Beckova vytvoril vyznamne centrum obchodu a remesiel. Najvacsi rozmach prezil hrad v 14. a 15. storoci za vlady polskeho slachtickeho rodu Stiborovcov zo Stiboric, ktori z neho urobili stredisko svojich rozsiahlych majetkov a prebudovali ho na honosne sidlo v gotickom style. Od polovice 15. storocia bol hrad vo vlastnictve rodiny Banfiovcov, ktora ho v 16. storoci este vyraznejsie opevnila a prestavala v renesancnom style. V polovici 17. storocia sa vsak majetok rozdrobil medzi viacerych dedicov a hrad zacal chatrat. Jeho upadok dokonal poziar v roku 1729 a postupne sa z neho stali ruiny. Az v roku 1970 bol vyhlaseny za Narodnu kulturnu pamiatku a po rekonstrukciach v rokoch 1996 a 2010 bol spristupneny verejnosti.
Jeden z najkrajsich a najimpozantnejsich stredovekych hradov bol zazemim kralov, mocnych velmozov a rytierov; tato nedobytna pevnost odolala aj najazdom Tatarov a Turkov v 13. a 16. storoci. Jeho minulost je opradena povestami, ktore umocnuju romantiku jeho dnesnej podoby. Vdaka svojmu kulturno-historickemu bohatstvu patri Hrad Beckov medzi najvyznamnejsie pamiatky (nielen) Slovenska.


- Skalolezenie
Bralo predstavuje jednu z klasik slovenskeho lezenia. Lezci tu mozu vyskusat svoje umenie v 61 oznacenych liniach tras vsetkych obtiaznosti, od cvicneho az po narocne lezenie. Skala je uprostred predelena rampou a velky traverz, cesta tadial veduca, odspodu ohranicuje pasmo previsov. Posobenim generacii lezcov je vapenec miestami uz zmeneny takmer na „lesteny mramor“, takze lezenie tam je o nieco tazsie. Kvoli vyhlasenej zakonnej ochrane brala moze byt horolezecka cinnost na niektorych vystupovych trasach ciastocne obmedzena (napr. kvoli hniezdeniu vtakov).


piątek, 26 stycznia 2018

Urok Opuszczonych Dolin


Wykorzystując wyższość świąt Bożego Narodzenia nad Świętami Wielkiej Nocy, opuściłyśmy rodziców i słodkości świąteczne. Uciekłyśmy w Beskid Niski. Rodzice mieli w planach towarzyszenie nam z pomocą ogumienia, ale jednak nic z planów nie wyszło. I Dzięki Bogu. Niemożliwa byłaby, bowiem przeprawa przez wezbrane roztopami wody tutejszych potoczków.


Przez rwącą rzekę


Tak myślałyśmy sobie z Moniką, kiedy doszłyśmy do Wołowca. Samotnie pięłyśmy się przez góry do wioski rozpoczynającej ciąg najpiękniejszych dolin. Marsz szedł nam opornie, gdyż w lesie zalegało jeszcze sporo śniegu, więc co chwile wpadałyśmy w niego na tyle głęboko, że trudno się było wydostać. Śnieg był mocno rozmoczony, właściwie szło się po białej kaszce z mlekiem, a pod spodem płynęły rzeki.

Mokre byłyśmy nieprawdopodobnie, także siadłyśmy w słoneczku na pierwszej napotkanej polance. Cisza i spokój królowały wszędzie, z wyjątkiem okolic stawku, gdzie rechot świeżo rozbudzonych żab roznosił się echem po kamieniach. Dwie opuszczone chyże stoją u wrót doliny. Kiedy w sierpniu byłam tu ze Śmiałym i Ojcem Rafałem mieszkały tu dwie rodziny z dziećmi. Teraz mają okna zabite deskami i sprawiają mocno przygnębiające wrażenie.

Przeszłyśmy przez zamieszkałą część Wołowca i ruszyłyśmy w kierunku Nieznajowej. Minęłyśmy cerkiew stojącą na wzgórzu, otoczoną kępą lip. (Notabene szukanie starych drzew jest najlepszą metodą na szukanie miejsca po cerkwi w nieznanej miejscowości). Charakterystyczne, cebulaste hełmy na kopule mają charakteryzować języki ognia płomiennej modlitwy, a ruska poprzeczka na krzyżu...

Cóż... jej pochodzenie znaczenie nie zostało jeszcze wyjaśnione, a sprawą tą  od lat zajmują się badacze kultury łemkowskiej. Nie ma ona stałego duszpasterza, ale kilka razy do roku odprawia nabożeństwa ksiądz z Bartnego.

Tuż za Wołowcem dopiero zaczyna się szopka...Szlak żółty przechodzi na drugą stronę rzeczki Zawoi. W lecie jest ona do przejścia jedną nogą i to w dodatku suchą. Teraz po roztopach ogromna kipiel odstrasza. Rzeka szeroko rozlała na około 4 metry, a głęboka jest na ponad metr.

Zakasałam spodnie, ściągnęłam buty i zamarzłam. 
Był pierwszy kwietnia, a temperatura wody nie przekraczała 4 stopni Celcjusza. Jednym słowem było lodowato. Maksymalnie szybko przeszłam na drugą stronę, mocno pilnując, żeby się nie poślizgnąć. Oczyma wyobraźni widziałam już siebie siedzącą nad ogniskiem suszącą WSZYSTKO, poczynając od spodni, kończąc na rozmiękłym makaronie.

Monika ruszyła tuż za mną. Była inteligentniejsza. Ściągnęła spodnie i przewiązała je naokoło szyi, żeby nie spadły. Łemkowie w nieodległej chałupie patrzyli ciekawie, ale nie powiedzieli, że szlak za 50 metrów przechodzi z powrotem...

Wiosenne chaszczenie

Kiedy zobaczyłam przed sobą rozszalałą kipiel po raz drugi, zerknęłam na mapę. Tuż przed Nieznajową szlak przechodzi na nasz brzeg. Monika też miała chwilowo dość wody, więc chaszczyłyśmy się tym brzegiem. "Chaszczyłyśmy"- to absolutnie adekwatne stwierdzenie. Krzaki zagradzały nam drogę, ostrężyny kłuły po nogach, gałązki drzew biły po twarzach. Cały urok Beskidu Niskiego miałyśmy tu w całej okazałości.

-Jesteśmy nienormalne- powiedziała Monika i chyba miała rację.-Tam taka piękna dolina. Ptaszki śpiewają, słoneczko świeci, płaściutko, a my się tutaj przedzieramy jak jakieś zbiry...

Wiedziałyśmy już jednak, że za skarby świata nie powtórzymy trasy z zeszłego roku- wiązało by się to ze zbyt częstym przechodzeniem przez tą  upiorną Zawoję. 
-Trzeba zmodyfikować szlak- stwierdziłyśmy wspólnie, leżąc już w namiocie w Nieznajowej. 
-Przejdziemy sobie Madejową kładką do tej chałupy Fizyków, a potem pójdziemy na Feszówkę i Dąb. Olejemy Radocynę i pójdziemy od razu do Ciechani. 

Chałupa Fizyków ile razy tutaj byłam, była zamknięta. Przewodnik Grzesika i Traczyka informuje, że jest otwarta w czasie studenckich przerw w nauce. Ani we wrześniu, kiedy byłam tu ze Śmiałym i Ojcem Rafałem, ani rok później, gdy byłam tu z Żyłką, w chałupie nikogo nie było. Za to w wakacje, kiedy przyjechałyśmy tu na rowerach, zamierzając spać w bacówce u zaprzyjaźnionego bacy, spotkałyśmy tu takie fantastyczne towarzystwo, że chcąc, nie-chcąc zostałyśmy kilka dni ponad plan. (Beatko i Waldku! dziękuję za szarlotkę, pyszne jedzonko i opiekę nad moja ukąszona przez osę siostrą....)

Nie ma już mojego bacy

We wrześniu pasł tu swoje owce baca z Nowego Targu. przesympatyczny góral z trójką uroczych dzieci. Nad dolina roztaczał się zapach oscypków i żentycy,, a nad lasem unosił się dym z komina. Zabawy dzieci i beczenie owiec wypełniały ciszę dolinki... 

Ale kiedy przyjechałam po roku nic nie usłyszałam...

Magurski Park Narodowy nie przedłużył zezwolenia na wypas owiec, zostawiając jedną, jedyną bacówkę w nieodległym Czarnem...
Zamierzałyśmy ominąć i tą  bacówkę...

Uparta Radocyna

Okazało się jednak, że Radocyna nie da tak łatwo o sobie zapomnieć... 

W zeszłym roku, idąc ze Śmiałym i Rafałem, odwiedziliśmy wszystkie trzy dolinki, zwiedzając przy okazji barak w Radocynie, szumnie nazwany hotelem. Potem zaatakowaliśmy górujący nad okolicą Dębi Wierch, gdzie rosną najlepsze w całym Niskim ostrężyny. Myślałam o powtórzeniu trasy głównie ze względu na te ostrężyny. 

Idąc za ledwo widocznymi w zeszłorocznych trawach ścieżkach doszłyśmy z Monią na Dąb. Roztoczył się przed nami tak przepiękny widok na Długie i dolinkę Radocyny, że stałyśmy jak oszołomione. Oszołomiło nas zresztą tak radykalnie, że przez długa chwilę nie rozumiałam co widzę. Nie mogłam dopasować tego widoku do niczego znanego. Kompletne zaćmienie. dopiero, gdy już zeszłyśmy do dolinki Długiego pojęłyśmy, że powinnyśmy się były kierować w przeciwną stronę niż początkowo zamierzałyśmy... Jednak było już za późno... Doszłyśmy do skrzyżowania z Radocyną. Śmiała się do nas i mówiła:

"Chciałyście mnie opuścić? Myślałyście, że mnie nie odwiedzicie?... ha, ha, ha"

Zdenerwowała mnie niebotycznie. Jak to może być, że jakaś dolinka miesza mi szyki i tak mąci w głowie, że chcąc, nie-chcąc, jednak przez nią idę?!

-Zawracamy!- powiedziałam do Moniki
- Ale...
- nie ma żadnych "ale", nie będzie mi byle jaka dolinka mówić co mam robić. 
Monika jest Moją siostrą od lat szesnastu i doskonale zna moje stany, pomysły i wyobraźnię, teraz tez nie zaprzeczała.
- Radocyna wcale nie jest byle jaka...-zamruczała tylko cicho.
Niewątpliwie miała rację.

Koń w piwnicy

Obraziłyśmy się jednak na Radocynę śmiertelnie i dałyśmy sobie na nią embargo. Obróciłyśmy się na pięcie i zamiast iść przez czarowne krzaki Dębiego Wierchu i snuć się po płytkich strumyczkach, dopływach Wisłoki, postanowiłyśmy przejść nieużytkami rolnymi i pozostałościami po PGR-ze, aż do Grabia. Dalej trwając w zamiarze omijanie wszelkich zbiorników wodnych, choćby miała być nim kałuża, nie podchodzimy pod Nad Tysowym. Nie, nie i nie... Na uparte kobiety nie ma rady...

Do Ciechani docieramy dość dziwnie bo od góry, od strony Żydowskiego. Co myśmy się natrudziły, żeby tam podejść i pokonać wszelkie zakręty, na których śnieg i lód były bezwzględnymi władcami- ludzkie słowo nie opisze. Najbardziej przeszkadzał nam pan strażnik, który z natarczywością komara pytał, a skąd idziemy, a dokąd, a dlaczego nie szlakiem (wygodnym!!!), a gdzie będziemy spać... Nerwów można było dostać. W Ciechani, ponieważ mamy kupę czasu, zatrzymujemy się na chwilę na Dworcu Głównym- tak stwierdziła Monika. Tak naprawdę była to podmurówka domu gromadzkiego, ale dla nas jest to ciechański Dworzec Główny i cześć. Monika poszła siusiu w kierunku ruinek i zaraz po całej dolince poniósł się krzyk:

- Chodź tu, szybko, szybko!!!

Przerażona, odpowiedzialna siostra, pobiegła... A Monia po prostu trafiła na jakąś piwnicę, która była do połowy zalana wodą, a pod nią... Dlaczego nie przyszłyśmy tutaj w tamtym roku- miałabym egzamin z osteologii zdany jak w banku!!! Cała piwnica zawierała szczątki konia. Jednego, ale za to całego... Nasz łup wyniósł dwie kości miedniczne i z połówki szczęki dolnej (w następnych latach wyniosłyśmy jeszcze kręgi i kości biodrowe)

Nerwowość spowodowana natarczywością pana strażnika spowodowała, że nie spałyśmy w budce. Tak naprawdę powód był trochę inny: budka stała po drugiej stronie rzeki i już nie miałysmy sił przechodzić na drugi brzeg. Cały dzień szamotałyśmy się tam i z powrotem, usiłując nie zamoczyć nóg, plecaków i ciuchów. Udało się, ale przez łażenie po zwalonych omszałych pniach mocno opóźniła się nasza wycieczka... Spałyśmy wtedy na zakolu rzeki, na kawałku trawiastym.

Masz tu kości? Na plecach? To chyba Ci zęby połamałam

Obsesja wodna spowodowała zmianę planów na tyle, że nie poszłyśmy do Ropianki przez Baranie, bo spod szczytu, sączył się ledwo widoczny strumyczek Baranie. Był wodą i postanowiłyśmy go okrążyć szerokim łukiem... Poszłyśmy przez Polany, co było o tyle nierozsądne, że ponad 10 kilometrów szłyśmy asfaltem i o tyle rozsądne, że przez ponad 10 kilometrów nie musiałyśmy się obawiać o strumyki, rzeki i tym podobne paskudztwa... Kiedy miałyśmy akurat postój na picie i czekoladę szła koło nas babcia i trochę się dziwnie popatrzyła. Przeszła akurat w momencie, kiedy Monika wydała z siebie pisk i przepraszająco powiedziała:

- Masz tu kości? Na plecach? To chyba Ci zęby połamałam...- w plecaku znajduje się szczęka konia, a Monia na tym plecaku siadła...

Tam też spotkałyśmy księdza, który pojechał na jogging z chłopcem opóźnionym w rozwoju. ksiądz nam wytłumaczył, że Daniel musi biegać, więc on mu pomaga. Daniel podbiegł do nas przywitał się i szybciuteńko zniknął za zakrętem...

Pokój czy śmietnik?

I tam, w przydrożnym rowie zaczęła się druga obsesja tego wyjazdu... Znalazłam na wpół rozwaloną czas zkę barana. Nie było siły. Wzięłam go ze sobą. Nie wiem co wtedy myślałam, choć niektórzy uważają, ze wątpliwe jest żebym wtedy myślała, ale wiedziałam, ze zajmie on honorowe miejsce w moim pokoju. 

Mój pokój według niektórych pedantów wygląda jak śmietnik i zbiorowisko wszelkich możliwych ciarachów. Oprócz niezliczonej ilości muszelek, zdjęć i korzeni na ścianach miedzy innymi wisi stary zardzewiały garnek, który znalazłam w chałupie u dziadka w Gorcach (nie gotuję w nim herbaty, bo ma dziurę w dnie), tabliczki ze szlaków ( tylko te odpadłe i zastąpione nowymi), wielki znak "zakaz wyprowadzania psów", który bezczelnie ukradłam, szabla, znaleziona podczas  czyszczenia strychu, kołpak, który odpadł jakiemuś gościowi, który mnie gdzieś tam podrzucał, części konia, którego za każdym pobytem wyciągamy po kawałku z jednej piwnicy w Ciechani, no i niezliczona ilość gałązek i liści. Na wizję lokalną zapraszam... 

Jeszcze nie wiedziałam, że w Niskim też kwitnie handel wymienny i baran nie zajmie honorowego miejsca... 
Zbierając po drodze wszystkie możliwe śmieci, dotarłyśmy pod zamknięte drzwi Malucha- cóż studenci święta Wielkiej Nocy spędzają w domu... Nie pozostawało nam nic innego jak iść dalej i dotrzeć do opuszczonej dawno dolinki Wilszni. I wszystko byłoby dobrze- dolinka opuszczona jak wiele innych, resztki podmurówek, piwnice i drzewa owocowe, już zdziczałe- gdyby nie świeży krzyż, stojący w centrum dolinki na wzniesieniu. Wiedząc, że naokoło nie ma nikogo, a jakiejkolwiek cywilizacji w promieniu 15 kilometrów się nie znajdzie, rozbiłyśmy namiot...

Strachy nie na Lachy

Zaczęło się ściemniać. Razem z Moją młodszą o cztery lata siostrź, rozpoczęłyśmy jakieś głupie gry i zabawy, w efekcie których oba brzuchy były obolałe ze śmiechu. Ale w końcu trzeba było zrobić kolację. Wyciągnęłam rękę za namiot po nóż...

- wiesz co Monda, a co by było, gdybym teraz poczuła tam czyjąś rękę. Nie zimną, ale taką normalną, żywą ciepłą rękę
-Przestań

Zaczęłyśmy się straszyć, czego efekt był taki, że wyobraziłyśmy sobie jak ten wyimaginowany ktoś obok mówi:
-Oj cicho już bądźcie, nie można spać- i całą noc spędziłyśmy skulone ze strachu. Dopiero rano doszłyśmy do wniosku, że to wszystko przez to że nie poświeciłyśmy jajek i zjadłyśmy je takie niepoświęcone..

A potem była już tylko Zyndranowa i Czeremcha. 

W tej drugiej - urodą dorównującej Ciechani - Monika powiedziała:
- nie lubię jak śmieci się walają po łąkach. Idę podnieść ten worek- leżał od niej jakieś 200 metrów.
-Kaśka - rozdarła się za chwilę .- To nie jest worek to dwie czaszki.

W efekcie znaleziska u mnie leży czaszka dzika, u Moni jelenia, a mój baran poszedł do Moniki w zamian za małą czas zkę króliczka i połowę tabliczki PTTK-u z niebieskiego szlaku na Kamień i do Jasiela.

Cholerna linia Dukla-Barwinek znowu dała o sobie znać i nie pozwoliła dokończyć trasy. Tym razem swoją dezaprobatę objawiła czaszkami i obdartymi do krwi udami (a trzeba było Kasiu w środę galopować na Naprawie??!!!). W podziękowaniu, że tak łatwo dałyśmy się wykurzyć sprezentowała nam całą skrzynkę pustych butelek po piwie, które niosłyśmy przez ponad 5 kilometrów, zamierzając zostawić na każdym większym zakręcie. Kiedy jednak dotachałyśmy ją do sklepu, okazało się, że zakupiłyśmy za kaucję piernik kasztelański, 2 duże Kubusie i jeszcze po jakimś batoniku. 

Linia Dukla-Barwinek nie wiedziała, że właściwie i tak nam się już wolne kończyło- Monia miała nazajutrz do szkoły... 


Tajemnice Łąckiej śliwowicy

źródło: e-gory.pl

Cyrankiewicz, jezioro i płynny zabytek

Jak poznać, że zbliżamy się do Łącka? W kasie na stacji benzynowej obok napojów i pamiątek znajdziemy skórzane opakowania na butelki śliwowicy.

Z produkcją śliwowicy jest podobnie jak z kawą w wierszu Gałczyńskiego: "Weź dobrej kawy i syp dużo w garnek". Weź śliwek węgierek ze stoków nasłonecznionych, następnie... Nie, nie, żadnej instrukcji. Niech zostanie tajemnicą górali. Za wszystko powinno wystarczyć zapewnienie, że chemia, cukier i inne bezbożne wynalazki w procesie tworzenia udziału nie mają.

zdjecie z sliwowica.blogspot.com


Historia śliwkowego trunku obrasta mitami. Wiemy jednak na pewno, że dawno temu górale sądeccy, grzeszni jak wszyscy, pokutowali pożytecznie, gdyż proboszcz Jan Piaskowy sady zakładać nakazywał. Za każdy grzech- drzewko owocowe. Już w średniowieczu suszone owoce spławiano Dunajcem i Wisłą do Gdańska, by sprzedawać je w innych krajach. 
Mocny trunek ze śliwek znano tu od XVII stulecia, lecz dopiero na przełomie XIX i XX wieku powstała gorzelnia z prawdziwego zdarzenia. 

Produkcja idzie pełną parą- trwa zlewanie sfermentowanych śliwek do parnika, w którym będą się gotować przed destylacją Jej właściciel, Samuel Grossbard, gdy szlachetny napitek dojrzał w dębowych beczkach, rozsyłał go w świat. Tak było do II wojny światowej. 
Później górale sami troszczyli się o podtrzymanie tradycji. Tak intensywnie, że Czasami milicja, szukając beczek, kłuła widłami siano w stodołach, a miejscowa władza dopraszała się dostaw, by załatwiać ważne rzeczy w Warszawie. 
Śliwowicy właściwie należy się pomnik. 
W latach 60. ubiegłego wieku postanowiono Łącko i okolicę zalać wodami Dunajca. 

Mieszkańcy przytomnie zorganizowali Święto Kwitnącej Jabłoni i zaprosili premiera Cyrankiewicza. Ów, upojony śliwkowym trunkiem, kazał zalać wieś Czorsztyn. 
Na pamiątkę tego wydarzenia w maju organizuje się Święto Kwitnącej Jabłoni, a we wrześniu, już bez okazji, Święto Owocobrania. Już od dawna trunek nosi dumną nazwę "niematerialnego dobra kultury" i przez wojewódzkiego konserwatora umieszczony jest w rejestrze zabytków. Przyjezdni naiwnie chcą go kupić w sklepach i dziwią się, że nie mogą. Bardziej uparci w końcu gdzieś kupią za 40-, 45 złotych pół litra z dobrej partii. Pytania o akcyzę, koncesję i podatki są  niestosowne.

Wydaje się, że ten stan nikomu nie przeszkadza. Przeciwnie, można pokusić się o stwierdzenie, że jest pożądany. Mądrym nie trzeba, a innym nie warto tłumaczyć. Czy śliwowica dobra jest? O, tak! Czy można ją pić, aby się upić? Lepiej nie. Jak piją ją miejscowi? Do herbaty i na smak. Co w niej jest? 60-70% mocy i aromat, którego nie da się z niczym porównać.
Smacznego.

Rzecz o Tatrach

Autor: Wojciech


...Są najwyższym pasmem górskim w Karpatach, a dokładniej w Karpatach Zachodnich. W porównaniu z całymi Karpatami, Tatry zajmują niewielka powierzchnię, bo niespełna 800 kilometrów kwadratowych z czego nieco ponad 20% leży w granicach Polski, pozostała część to już Słowacja. Długość Tatr mierzona od wschodu do zachodu ma w lini prostej około 60 kilometrów

Umownie Tatry dzieli się na Zachodnie z Bystrą (2248 mnpm) i Starorobociańskim Wierchem (2176m) i Wschodnie. Te drugie z kolei na Bielskie (Hawrań, 2152) i Wysokie- z najwyższym szczytem Tatr, Gerlachem (2655m, Słowacja) oraz najwyższym szczytem Polski- Rysy (2499m). Granicę pomiędzy Tatrami Wschodnimi, a Zachodnimi stanowi linia biegnąca z północy przez dolinę Suchej Wody, przełęcz Liliowe i dolinę Cichą po słowackiej, południowej stronie.

Tatry powstały głównie w czasie fałdowania alpejskiego, zostały wydźwignięte w okresie późnej kredy, a ostatnie wypiętrzenie miało miejsce w miocenie (jakieś 10-15 mln lat temu). W związku z tym charakteryzuje je tak zwana młoda rzeźba terenu.  Jest to typowa rzeźba alpejska (rzeźba terenu oczywiście) utworzona wspólnie przez tektoniczne wyniesienia i lodowce łażące po tym wyniesieniu przez kilka ostatnich zlodowaceń (plejstocen). Zbudowane są  głównie z granitoidów datowanych na karbon (jakieś 290 mln lat wstecz), a w Tatrach Zachodnich również ze skał metamorficznych. Granitu właściwego jest niewiele i występuje głównie w rejonie Hali Goryczkowej. W swej przeszłości Tatry kilkakrotnie stanowiły dno morza, było ono  oczywiście na różnej głębokości w związku z czym skały osadowe, czyli to po czym dzisiaj chodzimy mają bardzo zróżnicowany charakter.

Tatry są wododziałem pomiędzy Bałtykiem na północy (dorzecza Popradu i Dunajca), a Morzem Czarnym (dorzecza Orawy i Wagu) otacza je z północy i zachodu obniżenie orawsko-podhalańskie, a z południa i wschodu obniżenie liptowsko- spiskie. Dna dolin tatrzańskich (najpopularniejsze – Chochołowska, Kościeliska, Roztoki czy Pięciu Stawów Polskich, a po słowackiej stronie Cicha Liptowska, Mięguszowiecka czy Białej Wody) znajdują się na wysokości około 600mnpm, a wysokości względne otaczających ich szczytów dochodzą do 2000 metrów. W tatrach doliczono się niemal 200 stawów. Największy czyli Morskie Oko ma blisko 35 ha powierzchni, słowackie Szczyrbskie Jezioro czy Wielki Staw Hińczowy mają jakieś 20 ha, ale taki na przykład Zadni Stawek Mnichowy ma zaledwie 0,04 ha.

Rysy żłobiące żlebami zbocza Niżnych Rysów, Wyżnego Żabiego i Żabiego Mnicha dały nazwę najwyższemu szczytowi Polski. Tym samym nie jest prawdą powszechnie powtarzana historia nazwy biorąca się od pojedynczego skośnego żlebu widocznego w masywie szczytu. Jeden z klejnotów Korony Gór Polski składa się z trzech wierzchołków. Najwyższy z nich, tak zwany środkowy, leżący po słowackiej stronie i mierzy sobie 2503 mnpm. Najniższy, także po słowackiej stronie ma 2473 metry, a ten polski (a właściwie polsko- słowacki, bo leżący na granicy państw) ma 2499 metry i jest najwyższym szczytem w Polsce.

Szczyt znajduje się w głównym grzbiecie Tatr, a ściślej rzecz ujmując w Tatrach Wysokich na południe i lekko na wschód od Morskiego Oka, największego Jeziora w Tatrach powszechnie zwanego stawem.

Pierwszym zdobywcą był zapewne ktoś o kim historia już zdążyła zapomnieć, a na pewno nie odnotowała tego faktu. Pierwszym natomiast zapisanym zdobywcą jest Eduard Blasy i przewodnik Jan Ruman Driecny, a wydarzyło się to 30 lipca 1840 roku. Pierwsze zimowe wejście jest natomiast przypisywane Theodorowi Wundtowi z przewodnikiem Jakobem Horvayem, a stało się to prawie cztery lata później 10 kwietnia. Wspinaczka na Rysy jest jednym z punktów biografii między innymi Marii Skłodowskiej i Piotra Curie, a także Lenina (stąd sławetny w swoich latach Rajd Leninowski będący spędem kwiatu młodzieży z całej Polski). Zimowe wejścia na szczyt, ze względów na słowackie przepisy możliwy tylko z polskiej, trudniejszej strony. Jest on jednak bardzo niebezpieczny (średnie nachylenie stoku 30 stopni i częste lawiny). Najtragiczniejszy wypadek miał miejsce właśnie zimą, 28 stycznia 2003 roku. Pod lawiną i w wodach Czarnego Stawu Gąsienicowego zginęło wówczas  8 osób z 13, będących uczestnikami młodzieżowej wycieczki.

Na szczyt wiodą dwie drogi. Od północy czerwonym szlakiem, od schroniska nad Morskim Okiem przez Bulę pod Rysami – średnio potrzeba na to około 4 godzin, albo od słowackiej strony szlakiem niebieskim, od schroniska nad Popradzkim Stawem do Żabich Stawów Mięguszowieckich i dalej czerwonym do Chaty pod Rysami i przez przełęcz Waga na szczyt – na tą  drogę potrzeba około 3,5 godziny.

Ze względu na przepiękne panoramy roztaczające się z wierzchołków szczytu  (bywa, że widoczność przekracza 100 kilometrów, czyli widać Kraków) Rysy są  bardzo często celem wędrówek piechurów. I choć nie jest to Giewont to niestety nie brakuje wśród nich "niedzielnych" turystów. Wysokość względna liczona od Morskiego Oka przekracza 1100 metrów, średnie nachylenie powyżej Czarnego Stawu to około 30 stopni, długo zalegający śnieg, czy gwałtowne załamania pogody wymagają naprawdę dobrego przygotowania kondycyjnego i wspinaczkowego. Raki i kask powinny być obowiązkowym wyposażeniem (a dziej się tak niestety sporadycznie).

Biorąc jednak pod uwagę symboliczne znaczenie tej góry (najwyższy szczy Polski), przepiękne widoki ze szczytu, przebogatą florę alpejską i jakby nie patrzeć możliwość sprawdzenia się to... warto.

O autorze:
Wojciech to człowiek z pewnością nietuzinkowy- obce mu są  hotele, SPA i inne. On bierze aparat i zapycha w góry. Dobrze że córki dbają o tatusia, bo o kartach do aparatu i zapasowych bateriach pamięta, ale z chlebem czy latarką, to może mieć już problem:) Najważniejszy jest aparat i przeżycia. Czyli- właściwy człowiek we właściwym miejscu:)

Prawie wyjście na Rysy

Autor: Wojciech

... jadąc późnym czerwcowym popołudniem z Krakowa w kierunku Tatr pogoda wcale nie pozwalała sądzić, że wejście na Rysy zakończy się choćby próbź, nie mówiąc o sukcesie. Jednak poranek następnego dnia, kiedy można było zobaczyć najwyższe wierzchołki powyżej Czarnego Stawu tchnął nieco optymizmu. Tradycyjny, asfaltowy odcinek do Morskiego Oka pozostawia jak zwykle nie najlepsze wspomnienia i jednostajnie płaski ucisk na stopach. Okropność. Pozostaje rozglądać się za nielicznie dostępną z tej drogi fauną i budzącą się z zimowego snu florą.

Chmurzyska nad szczytami nie obiecują pięknego dnia, ale będąc tutaj nie można nie spróbować, tym bardziej, że resztki śniegu odbijające się w płaskiej tafli Morskiego Oka obiecują jeszcze lepsze widoki na poziomie Czarnego Stawu, a i leniwie przedzierający się błękit tatrzańskiego nieba też ciągnie do góry.

Powierzchnia Czarnego jest jak stół, z którego wystają jednak drzazgi resztek kry. Kolory i kontrasty warte są wejścia tutaj nawet gdyby nie miałoby juz być ciągu dalszego. Słonko jednak coraz śmielej sobie poczyna i grzebienie szczytów nad lewym brzegiem ciągną coraz bardziej. Jest też coraz więcej pozostałości niedawnej zimy. Coraz większe łachy mokrego, ciężkiego śniegu zdecydowanie nie ułatwiają marszu. To nie jest "normalne", przewodnikowe wchodzenie. Można zapomnieć, że cztery godziny od schroniska i najwyższy szczyt Polski ma się pod stopami.

Wprawdzie to kondycja poszła gdzieś się opalać, ale widoki za plecami są też doskonałym pretekstem do przystanięcia, do odpoczynku, do nacieszenia oczu niesamowitymi darami natury. Widok Czarnego Stawu z góry jest niesamowity. Jednak trochę wyżej, trochę potu więcej i można podziwiać razem z Czarnym Morskie Oko. Jeśli przyjrzeć się mocniej to widać ludków, którzy zadali sobie trud i dali sobie przyjemność oglądania Czarnego, a parę minut lotu orła dalej schronisko z nieco wprawdzie przysłodką, ale jakże zawsze przepyszną szarlotką.

Kolejne metry do góry, chmury zaczynają zwyciężać dzisiejszą bitwę ze słonkiem. Nic to, trzeba iść dalej. Wprawdzie nogi zaczynają słabnąć, każdy niemal krok kończy się uślizgiem. Nie wiem czy bardziej to wkurzające czy bardziej męczące. No i przychodzi niestety moment kiedy trzeba powiedzieć dość. Nieposiadanie raków jest równie wielką głupotą jaką byłaby dalsza wspinaczka. RozSądek bierze górę. Zawsze przecież można tu wrócić jeśli nogi będą jeszcze działały, jeśli nieokuta w kask głowa nie walnie w wystające ze śniegu głazy podczas  nieuchronnego, kilkudziesięcio- czy stukilkudziesięcio- Metrowego, niekontrolowanego zjazdu, po którymś z kolejnych uślizgów. A może to nie rozsadek, może to najzwyklejszy na świecie pretekst żeby zawrócić, żeby już się nie męczyć, nie kompromitować własną słabością, brakiem kondycji i przygotowania....


Na pociechę pozostaje wspaniały widok pod nogami podczas  powrotu. Kaczeńce nad brzegiem wody już nie w promieniach słońca, choć burza  przeszła gdzieś bokiem, ostatni rzut oka na niedokończoną trasę, a i kaczki pozostają same. Siklawa jak zwykle robi wrażenie, orzechówka dotrzymuje przez jakiś czas  towarzystwa, a budząca się na dobre do życia przyroda i obecne tradycyjnie na swoim miejscu Wodogrzmoty Mickiewicza dodają nieco słodyczy do skwaszonego humoru po... prawie wejściu na Rysy.

O autorze:
Wojciech to człowiek z pewnością nietuzinkowy- obce mu są  hotele, SPA i inne. On bierze aparat i zapycha w góry. Dobrze że córki dbają o tatusia, bo o kartach do aparatu i zapasowych bateriach pamięta, ale z chlebem czy latarką, to może mieć już problem:) Najważniejszy jest aparat i przeżycia. Czyli- właściwy człowiek we właściwym miejscu:)

czwartek, 25 stycznia 2018

CZAR POŁONIN


Bieszczady kojarzone są  przede wszystkim z połoninami. I słusznie. Chociaż w malutkich jeziorkach osuwiskowych taplają się ptaszki, Chociaż prześliczne lasy bukowe przyciągają wzrok, choć na każdym kroku można spotkać ślady dawnego życia, zaszyć się w jakąś dziurę i nie myśleć, to jednak połoniny są  tym magnesem przyciągającym rzesze turystów...



Dlaczego tu jest tak pięknie?

W sezonie grzbietami Wetlińskiej i Caryńskiej ciągną tasiemcowe kolejki. Gdyby można popatrzeć na nie z lotu ptaka zobaczyłoby się wielką kolorową dżdżownicę sunącą poprzez trawy. We wrześniu, kiedy podpołonińskie lasy zaczynają się złocić, powietrze jest przejrzyste, a w górach panuje niczym nie zmącona cisza i spokój, na połoninach pozostają tylko rozdeptane ścieżki.. Siadamy wtedy w wysokich trawach połoniny Wetlińskiej i obserwujemy najbardziej niesamowite zjawisko.

Z najwyższego punktu połoniny - południowej grzędy Roha (1251m n.p.m.) przepięknie widać skupisko połonin. Na południu wał Działu, przedzielający dolinę Wetliny od wyludnionej trzy wieki temu wsi Moczarne, trochę dalej kopułę Wielkiej Rawki, gdzieś w oddali nikną ukraińskie Bieszczady z Pikujem, najwyższym szczytem Bieszczad na czele. Wschodnią część polskich połonin, gniazdo Tarnicy skutecznie zasłania połonina Caryńska. Amor latający nad traworoślami połonin trafił nas swoja strzałą nie raz, a tysiące razy...

Aktualny widok połonin "zawdzięczamy" wypasowi bydła. To przez 3500 sztuk krów i buhajów granica lasu obniżyła się o ponad 100 metry!. Na początku lat 20-tych liczba ta spadła do 1000.

Bydło pędzono w grupach 20-30 sztuk, a każde stado pilnowane było przez 4 do 5 pastuchów, którym żywność przynoszono z dołu. Wsie podpołonińskie były najbardziej zacofane, a wszelkie reformy przychodziły z ogromnym opóźnieniem. Centrum kulturalne stanowiły parafie greckokatolickie, brakowało szkół, a większość mieszkańców było analfabetami. Pastuszkowie potrafili jedynie liczyć pieniądze, które dostawali za bydło na targach 19 sierpnia w Lutowiskach. 

Bydło wypasano od maja do sierpnia. W lecie noce były ciepłe, ale w maju zdarzały się często ( i dalej zdarzają) przymrozki. Ludzie spali jednak pod prymitywnymi daszkami, a jedyny szałas, który postawiono, został z czasem przerobiony na bazę wojskową. Stąd żołnierze obserwowali niebo, czy aby nie zbliżają się balony ze stonką, czy z imperialistycznymi ulotkami. Po nich barak przejęli harcerze, a potem Lutek Pińczuk, który w schronisku na Wetlińskiej mieszka od 1967 roku i jest najstarszym kierownikiem schroniska. 

Nie zawsze jest różowo...

Jednak nie zawsze jest tu różowo. zimą'99 spadł tu taki śnieg, że na zewnątrz wychodziło się przez okienko w dachu, a okien nie było w ogóle widać. Nie miałam szczęścia być tu wtedy. Razem z ekipą z Hawiarskiej Koliby stacjonowaliśmy 40 kilometrów dalej, w Hoszowie i, choć na połoniny przyjeżdżaliśmy codziennie, nigdy nie udało nam się zajść dalej niż do połowy wyznaczonej na lato trasy... Z całej sylwestrowej ekipy na połoninę Caryńską zdecydowała się tylko czwórka: Adaś, Krzyś, Robert i ja. Uczynny pan podwiózł nas do przełęczy Wyżniańskiej. Stąd prowadzi najkrótsza droga na połoniny. Mieliśmy bowiem w planach przejść grzbietem aż do Ustrzyk.

Szlak był, wbrew ponurym przypuszczeniom, przetarty. W lesie śniegu leżało mniej więcej półtora metra, gdyż pomocnicze barierki tonęły w śnieżnobiałym puchu. Śnieżnobiałym, bo w rejonie Bieszczad nie uświadczysz takich zanieczyszczeń, jak w reszcie kraju. Jest to efekt wysiedleń, a w związku z tym braku przemysłu. Nieliczne zakłady przemysłowe, takie jak Igloopol, popadały we wczesnej fazie socjalizmu i dotychczas, dzięki Bogu, nikt nie wpadł na pomysł wznowienia działalności...

Jeszcze w lesie spotkaliśmy grupę chłopaków, którzy z uporem maniaka tarli szlak na połoninę trzy godziny temu.
- Po co niesiesz ten aparat? Na górze mgła...
Cóż, mieli racje.... W szarym mleku początkowo poszliśmy w kierunku na Berehy Górne. Ostry szron chrupał pod nogami, lodowaty wiatr bił po twarzach odłamkami lodu, a szare mleko otulało nawet najbliższe słupki. Ręce w grubych narciarskich rękawiczkach zamarzły mi już prawie na kość. Przeszliśmy może 5 kilometrów, a ponieważ szlaku się "zagubił", podejmuję decyzje powrotu. Wyszliśmy z naszego domu jak na każdy zimowy spacer. Każdy miał jakieś bandaże, plastry, trochę jedzenia, herbatę, niezliczoną ilość ciuchów, latarki, ale nikt z nas nie miał sprzętu przystosowanego do zimowego noclegu w górach. Opatuliwszy się kurtkami nie zamarzlibyśmy, ale nocleg ten nie należałby do przyjemnych. Nie mam najmniejszej ochoty, żeby szukał mnie potem GOPR. Niestety nie ma najmniejszych warunków na wędrówkę, a nie chce być kolejną ofiarą ostrej zimy w Bieszczadach...
Chłopcy bardzo opornie i z dużym ociąganiem poszli za mną.

Gdyby nie Krzemień...

W piątek warunki trochę się poprawiły, więc w trójkę poszliśmy na Tarnicę przez Szeroki Wierch. Oprócz mnie i Moniki poszedł jeszcze Łukasz. Reszta ekipy się wypięła i została w knajpie. Jeszcze w lesie natknęliśmy się na chatkę, która kiedyś była zwykłą wiatą, ale teraz obłożona klocami śniegu, spełniała wszystkie warunki przytuliska dla wariatów. Chyba podobnie sadzili chłopcy spod Caryńskiej, schodzący teraz z Szerokiego Wierchu.
- Na górze mgła.- powiedzieli- zgubiliśmy Tarnicę i wracamy.

My poszliśmy dalej. Po drodze minęliśmy oczywiście cztery zmyłki. Każda wydaje się być już Szerokim Wierchem i każda okazuje się nim nie być... Wszystkie ślady prowadziły prosto, tylko samotne obuwie schodziło w bok.

- Ktoś zrobił sobie skróty, ale my jesteśmy grzeczni i idziemy za szlakiem- zaśmialiśmy się. Rychło okazało się, że ślady, za którymi poszliśmy, są  śladami pięcioosobowej ekipy, która pobłądziła wczoraj. Znaleziono ich dopiero dzisiaj rano po 24 godzinach spędzonych w górach... Zrobiliśmy dziwne kółko i przez chwilę nie wiedzieliśmy, gdzie jesteśmy. Szczerze mówiąc, była to długa chwila. 

- Łukasz! - krzyknęłam w przód - Jesteśmy z powrotem pod Szerokim Wierchem, musimy iść za tymi śladami pojedynczymi. <br />

Zorientowałam się dzięki ledwo widocznym skałkom na Krzemieniu. (ogłupienie, jakie na nas spadło nie pozwoliło nam wyciągnąć kompasu).Takie skalne grzebienie są  jedyne w całych Bieszczadach. Od nich, notabene Krzemień wziął swoją nazwę, gdyż "hreben" po ukraińsku znaczy grzebień, a przerobienie tej nazwy "zawdzięczamy" tylko i wyłącznie niedbalstwu austriackich kartografów. 

"Niepozorny" Kińczyk

Mniej więcej w czasie zimowego zdobywania połonin, zachorowałam na Kińczyk...Bynajmniej nie jest to choroba, aczkolwiek zarazić się może nim każdy, kto choć raz wejdzie na najwyższy szczyt polskich Bieszczad i spojrzy w kierunku południowo wschodnim...

Oto ON. 

Niepozorny na mapie, jeden w ciągu połonin, nie wyróżniający się właściwie...

Co ja piszę!?...

Wyróżniający się! najpiękniejszą kopułką jaką oko turysty kiedykolwiek oglądało! Kiedy dzieci robią dekoracje na torcie zawsze zostaje resztka, która układa się na szczycie w charakterystyczny dziubek. I tak właśnie wygląda Kińczyk. Na wieki usadowiony między połoniną Bukowską, a Rozsypańcem zdaje się wołać "czekam na ciebie!". Może to głupie i dziecinne, ale ta góra śniła mi się od tej pory po nocach, wołała, przyzywała. Niestety Bieszczadzki Park Narodowy oraz straż graniczna zakazały wstępu na niego. Już byłam bardzo zdesperowana i chciałam pójść tam nielegalnie, narażając się w razie złapania na 500 zł. kary, kiedy nagle mój nieodzowny przyjaciel, Marcin, zorganizował zezwolenie... zasypał dyrekcję parku niezliczoną ilością dokumentów z uczelni, organizacji turystycznych, ekologicznych i stowarzyszeń studenckich, w których kiedyś działaliśmy, bądź to wspólnie, bądź osobno- dość, że teraz legalnie mogliśmy tam pójść. 

"Nie pójdzie Pani na Kińczyk!"

Oczywiście poszliśmy przez Sianki. Musiałam odwiedzić moich drwali i pokazać leśniczemu zezwolenie. No i nie rozczarowałam się! Z Jaśkiem i Zbyszkiem zdążyliśmy już wypić półroczny zapas wina z jeżyn, kiedy do kuchni wszedł Tadek.
- A pani tu znowu? Nie pójdzie pani na Kińczyk!- Nie można powiedzieć, żeby Tadek mnie lubił.
- A właśnie, że pójdę! Proszę bardzo. Mam zezwolenie...
- Co pani ma?! Chyba fałszywe?- spytał z nadzieją.

W życiu nie zapomnę jego miny, gdy oglądał najprawdziwszy w świecie podpis dyrektora parku... Chociażby dla jego niedowierzania, warto było mocno nadrobić drogi i iść przez Sianki... Wyruszyliśmy następnego dnia. jeszcze chwiejąc się na nogach po wczorajszym winie dotarliśmy na Opołonek- najdalej wysunięty na południe kraniec Polski. Słupek w środku lasu- nic więcej, za to kiedy droga skręca dość gwałtownie na północny zachód otwiera się widok na Rozsypaniec, Stijną i ...
no dobrze nie będę po raz "en plus pierwszy" wymieniała tej nazwy, choć mi ona w duszy gra i na usta się ciśnie z siła nieprzemożną... 

Widoki, jakie rozpościerają się z owej grupy połonin po prostu zapierają dech w piersiach: Tarnica, Rozsypaniec (ten przy czerwonym szlaku), Halicz, Połoniny obu Rawek, a od strony Ukraińskiej rozprzestrzeniają się od połoniny Równej, przez Ostrą Horę, po połoninę Borżawy ze Stohem w roli głównej. Mieliśmy na tyle szczęścia, że widzieliśmy nawet Gorgany i Czarnohorę. Pogoda zrobiła nam te uprzejmość i zepsuła się dopiero po naszym zejściu z Góry Snów...

Wróciłam z połonin. Ledwo z nich zeszłam, a już zatęskniłam z powrotem. Chociaż zdaję sobie sprawę, że połoniny to unikat, któremu grozi powolne zadeptanie przez ludzi, Chociaż na własnych butach wyniosłam kawałek połoniny, nie mogę się powstrzymać... I myślę, że nikt, kto choć raz odwiedził bieszczadzkie połoniny, nie powstrzyma się i pojedzie tam jeszcze nie raz, nie dwa, nie pięć.... 

Sierpień 2007- Wetlina