poniedziałek, 28 listopada 2022
UNESCO Dania
niedziela, 27 listopada 2022
UNESCO - Austria
- Region Alpejski
- Region karpacki
- Keutschacher See
- Abtsdorf I
- Abtsdorf III
- Litzlberg Süd
- See

- Baden bei Wien
- Bad Ischl
- Cultural Landscape of "Innsbruck-Nordkette/Karwendel" (2002)
- Iron Trail with Erzberg and the old town of Steyr (2002)
- Bregenzerwald (Bregenz Forest) (1994)
- Abbey of Kremsmünster (1994)
- Heiligenkreuz Abbey (1994)
- Hochosterwitz Castle (1994)
- Cathedral of Gurk (1994)
- National Park "Hohe Tauern" (2003)
- Hall in Tyrol – The Mint (2013)
- Großglockner High Alpine Road / Großglockner Hochalpenstraße (2016)
UNESCO - Andorra
źródło: Wikipedia
- Les témoignages matériels de la construction de l’État des Pyrénées : la Co-principauté d’Andorre (2021)
Wiedeń - zabytkowe centrum na liście UNESCO
Wiedeń rozwijał się począwszy od czasów osadnictwa celtyckiego i rzymskiego. Następnie przekształcił się w miasto średniowieczne, a później barokowe, stając się stolicą monarchii austro- węgierskiej. Odgrywał zasadniczą rolę jako jeden z ośrodków muzyki europejskiej, z którym kojarzeni są wielcy kompozytorzy począwszy od klasycyzmu wiedeńskiego do muzyki współczesnej. Zespół zabytkowy Wiednia składa się z różnorodnych elementów architektonicznych, głównie barokowych pałaców i ogrodów oraz z pochodzącego z końca XIX w. zespołu reprezentacyjnych budynków wzdłuż Ringstrasse.
piątek, 25 listopada 2022
Wiatrak we wsi Dębe
https://opencaching.pl/viewcache.php?wp=OP8SPZ
Wiatrak we wsi Dębe
Wiatrak koźlak z I połowy XIX wieku umiejscowiony na najwyższym wzgórzu w Gminie Lubasz.
Historia wiatraka:
W 1889 roku wiatrak kupił młynarz Marcin Szypa, który zainstalował własnego pomysłu i konstrukcji łuszczarkę, rozpoczął produkcję słynnej na całą okolice kaszy.
W 1939 roku wiatrak dostał się w ręce Beniamina Bryksa – Niemca bez kwalifikacji młynarskich. Niefachowa eksploatacja doprowadziła do poważnej dewastacji urządzeń. Po wyzwoleniu prawo własności całego majątku zostało przepisane na Stanisława Szypę (syna Marcina), jednak od 1950 roku wiatrak był nieczynny.
W 1977 roku został wpisany do rejestru zabytków.
Budowa wiatraka:
Wiatrak jest trzykondygnacyjny, a jego konstrukcja typowa dla wiatraków wielkopolskich.
Ma kształt prostopadłościanu o podstawie prostokątnej 5,0 x 5,4 m, wysokość od fundamentów do kalenicy to 12,2 m. Kozioł wykonany z drewna dębowego posadowiony jest na 8 dużych kamieniach wpuszczonych w grunt.
Korpus osadzony jest na tzw.„koźle” za pomocą dwóch równoległych belek izbicowych i mącznicy odwróconych o 90 stopni. Wszystkie ściany mają konstrukcję szkieletową o belkach sosnowych i deskach zewnętrznych mocowanych na styk. Budynek posiada trzy otwory drzwiowe i cztery otwory okienne.
Dach płatwiowo-krokwiowy z dwoma naczółkami, pokryty gontem drewnianym.
/źródło: otwartezabytki.pl/
czwartek, 24 listopada 2022
Historia wiatraka i młynarza z Kowalewiczek
Zrodlo: https://slawno.naszemiasto.pl
Autor: Tomasz Turczyn
Wiatraki paltraki rozpowszechniły się w II połowie XIX w. Przedstawiamy dzieje ostatniej takiej, niemal kompletnej, budowli na Pomorzu Środkowym, która znajdowała się we wsi Kowalewiczki na terenie gminy Darłowo.
![]() |
Wiatrak w 2013 r- Autor - R. Pietrasz, zrodlo: dziennik baltycki |
To unikat. Ostatni wiatrak typu paltrak na Pomorzu Środkowym. Ta budowla była już odnotowywana w XIX-wiecznych dokumentach. W 1865 r. umiejscowiono ją w poddarłowskiej wsi o nazwie Kowalewiczki. Sama wieś ma znacznie starszą metryczkę. W średniowieczu występowała pod nazwą: Klein Kugelwitz, Kugelwytze i Kugelwitz. Zaś paltrak to istna architektoniczna perełka, konstruktorski majstersztyk. Wiatraki tego typu charakteryzują się tym, że można je obracać wokół własnej osi w zależności od kierunku wiatru. Nietrudno sobie wyobrazić, co takie udogodnienie oznaczało dla młynarza. Mówiąc wprost - mógł nim dowolnie manewrować. Paltrak z Kowalewiczek jest budowlą trzypoziomową z poddaszem i częścią podziemną, którą zbudowano na planie prostokątnym.
Pierwsza wzmianka
Wiatrak wietrzny wpisał się trwale w losy ziem na Pomorzu, w teraźniejszą gminę wiejską Darłowo. Z kart historii wiadomo, że w 1945 r. Kowalewiczki zostały zajęte przez Armię Czerwoną. Jednostka tego wojska przebywała tu od 7 marca przez tydzień. Komendantura wojskowa była w gospodarstwie Ewalda Krausego. Został on deportowany do Słupska, ale do swojego domu mógł wrócić po pięciu tygodniach. W grudniu tego samego roku przybyli na pomorskie ziemie odzyskane pierwsi Polacy, którzy się tu osiedlili.
- Ostatni gospodarze niemieccy opuścili wieś Kowalewiczki w czerwcu 1947 roku - mówi Leszek Walkiewicz z Darłowa, miłośnik lokalnej historii.
Wtedy wiatrak paltrak już stał. Także udokumentowana jest jego przeszłość. Pierwsza wzmianka o nim jest datowana na 1865 rok i odnajdujemy ją w księdze katastralnej powiatu Sławno z 1877/78 roku. Właścicielem wiatraka był Martin Naseband. Po nim młyn odziedziczył jego syn - Richard, który zmarł w 1918 r. Następnie wiatrak był w posiadaniu Bertholda Nasebandta, a ten z kolei zmarł w 1934 r. Wdowa po nim - Elfriede uruchomiła młyn w 1939 r.
Jak ustalił nasz reporter wymienieni młynarze posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni prawie 4 hektarów. Nasz reporter dotarł do dokumentacji konserwatorsko-zabytkowej paltraka [na jej podstawie wpisano go do rejestru zabytków - red.], z której wynika, że na przestrzeni lat przechodził on różne przebudowy i innowacje. M.in. na początku stulecia zainstalowano w nim dodatkowy silnik spalinowy, później dodano jeszcze elektryczny. Oba poruszały urządzenia wiatraka zamiennie z napędem śmigłowym.
Franciszek Sikorski - ostatni młynarz z Kowalewiczek
Wiatrak przekazano po II wojnie światowej, wraz z pobliską zagrodą, dyplomowanemu czeladnikowi młynarskiemu - Franciszkowi Sikorskiemu urodzonemu w 1920 r. we wsi Chmiel w okolicach Kartuz. Trzy lata później pan Franciszek ściągnął z rodzinnych stron szwagra i przyuczył do pracy w młynie. Kolejna ważna data dla zabytku to rok 1960. Wówczas wiatrak upaństwowiono. Zarządzało nim Rejonowe Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych, Przedsiębiorstwo Państwowe w Słupsku. Franciszka Sikorskiego mianowano kierownikiem młyna. Pełnił tę funkcję do 1995 r., gdy paltrak został przekazany gminie Darłowo.
- Wiatrak dla mojego teścia był jak najlepszy przyjaciel. Związał z nim większość dorosłego życia, dlatego o dziejach wiatraka potrafił opowiadać godzinami - wspomina Leszek Kuca. - Franciszek Sikorski był pierwszym i jedynym po II wojnie światowej tutejszym młynarzem. Funkcję tę pełnił do emerytury i był z tego ogromnie dumny. Podkreślał, że mąka z paltraka nie miała sobie równych.
Leszek Kuca dodaje, że teść bardzo bolał nad tym, że konstrukcja systematycznie popadała w ruinę.
- Ciężko było mu się z tym pogodzić - mówi Kuca. - Dobrze się stało, że obiektem zajęli się specjaliści z muzeum - uważa.
Ostatni młynarz zmarł w 2008 r.
Warto dodać, że w latach 80. wiatrak stracił śmigło na skutek wichury i do 1995 r. działał tylko na napęd elektryczny. Także w 1995 r. - mówiąc potocznie - wyszła z niego ostatnia garść mąki. Później zabytek kupiła od gminy Darłowo prywatna osoba ze Słupska. Ostatecznie drewniana konstrukcja trafiła do Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach, gdzie została złożona i zabezpieczona. Muzeum odkupiło ją od wspomnianej osoby prywatnej.
- Kowalewiczki nie mają już wiatraka - mówi z refleksją w głosie Leszek Kuca. - Także grunt, gdzie stał, został sprzedany innej prywatnej osobie, która w tym miejscu organizuje letni wypoczynek dla turystów. W tym miejscu pozostały po nim jedynie wspomnienia...
Wiatraki paltraki stały się powszechne w drugiej połowie XIX wieku. Ten z Kowalewiczek jest ostatnim z terenu Pomorza Środkowego - jak podkreślają specjaliści - posiadającym kompletne wyposażenie młynarskie.
- Także ewenementem jest to, że wiatrak był używany zgodnie ze swoim przeznaczeniem do 1995 roku - akcentuje Emil Gawęda, odpowiadający za promocję w Urzędzie Gminy Darłowo. - Jego stan nie był najlepszy i dlatego bardzo dobrze, że zajęli się nim specjaliści, którzy chcą przywrócić mu dawną świetność, aby wyeksponować w muzeum słowińskim.
sobota, 12 listopada 2022
Kraków na kilka dni - plan dla tych, którzy nigdy w Krakowie nie byli :)
Zdarzyło się tak, że odwiedził mnie znajomy Brytyjczyk, który nigdy w Krakowie (w Polsce też) nie był. Przyjechał na niecały tydzień - namęczyłam się, żeby zrobić plan zwiedzania taki, żeby obejmował miejsca najważniejsze i najładniejsze. Ale też, żeby pokazać różnorodność Krakowa i Polski jako takiej. Plan powstał i trochę szkoda, żeby się zmarnował :)
Choć słowo "plan" jest tu naciągnięciem semantycznym. Jest to po prostu zbiór miejsc, które warto zobaczyć, pomimo tłumów w sezonie. Na zwiedzanie muzeów najlepszy jest jednak listopad :)
1) Droga Królewska - bezwzględnie !!!
Tutaj można pokombinować i zamiast iść za tłumem ulica Floriańską, skręcić w którąkolwiek uliczkę w bok. Bowiem całe "dawne miasto", w obrębie starych murów jest fascynujące.
- Muzeum Farmacji - https://muzeumfarmacji.uj.edu.pl/
- Rynek Podziemny - fenomenalne muzeum
- Kościół Mariacki (wnętrze)
- Ulica Kanonicza - najstarsza ulica Krakowa. Tłumów tu brak - nawet w sezonie.
- Pałac Biskupa Erazma Ciołka
- Kościół Franciszkański
Krypta klasztoru Franciszkanów przy ul. Reformackiej w Krakowie kryje ponad 1000 doskonale zachowanych zmumifikowanych zwłok. Najstarsze z nich mają ponad 300 lat. Obok mumii zakonników, które spoczywają bezpośrednio na ziemi, z głowami złożonymi na kamieniach, znajdują się tutaj liczne trumny z ciałami arystokratów, szlachty i dostojników kościelnych.
- Wawel - Zbrojownia i Skarbiec oraz komnaty królewskie
https://www.facebook.com/ZamekKrolewskinaWawelu
2) Kazimierz - żydowski
- Nowy Cmentarz żydowski - w sobotę i święta żydowskie - zamknięte
- Synagoga Remuh - - w sobotę i święta żydowskie - zamknięte
https://gwzkrakow.pl/services/synagogi/ - Kazimierz Żydowski
- Stara Synagoga (muzeum, także obowiązują godziny muzelne)
https://muzeumkrakowa.pl/oddzialy/stara-synagoga
Z ciekawych miejsc na gastronomicznej mapie polecam zaś Hevre (restauracja we wnętrzu starej synagogi, wraz z malowidłami) - https://www.facebook.com/hevrekazimierz/
3) Kazimierz chrześcijański
- Kościół na Skałce
- Stare tramwaje na Wawrzyńca
- Muzeum żydowskie Galicja
- Muzeum etnograficzne w Starym Ratuszu
- Fabryka Schindlera - koniecznie razem z kamieniołomem Liban. Nie jestem pewna czy warto, ale jest to najbardziej znane muzeum za granicami naszego kraju
- Muzeum Lotnictwa - https://www.facebook.com/MuzeumLotnictwa
Zamiast widokowego lotu balonem (choć jest to pewnego rodzaju atrakcja), proponujemy lotnisko Pobiednik i loty widokowe.
https://www.aeroklubkrakowski.pl/loty-widokowe/loty-widokowe-samolotem/
Dojazd:
Na lotnisko Balice (i z niego) najłatwiej dostać się pociągiem. Jest to najwygodniejszy i najszybszy środek transportu
Z okolic Krakowa polecam:
- Wieliczka - kopalnia soli. https://www.wieliczka-saltmine.com/
- Bochnia - kopalnia soli https://kopalnia-bochnia.pl/
- Tyniec - opactwo https://opactwotynieckie.pl/
- Klasztor Kamedułow na Bielanach
https://www.facebook.com/pages/Krakow-Bielany-Klasztor-Kamedulow/432072256811188 - Zamek Tenczyn w Rudnie https://www.facebook.com/ZamekTenczyn
- Ojcowski Park Narodowy