Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach powstało z myślą ratowania kultury materialnej dawnej ludności kaszubskiej, zwanej Słowińcami. Położenie Muzeum w środku funkcjonującej małej, wiejskiej społeczności, w centrum Parku Narodowego dodaje mu autentyczności i podkreśla symbiozę z otaczającą go przyrodą.
Stare chałupy i zagrody tętnią życiem w trakcie licznych imprez folklorystycznych odtwarzających dawną kulturę, czas minionej epoki. Tysiące turystów i mieszkańców regionu przybywa do Muzeum na Czarne Wesele, główną imprezę otwierającą sezon.
Zagroda Reimannów
Zachowana in situ (w miejscu pierwotnej lokalizacji). Była pierwszą zagrodą muzealną, udostępnioną do zwiedzania w 1963 roku. Składa się z trzyrodzinnej chałupy i trzech budynków gospodarczych. Budynek mieszkalny zbudowano ok. 1850 roku, pierwotnie jako dwurodzinny, pod koniec XIX wieku został powiększony o jeszcze jedno mieszkanie. Wszystkie budynki posiadają konstrukcję szachulcową i dachy kryte trzciną.
W chałupie prezentowane są obecnie materiały dydaktyczne związane z historią Słowińców, powstaniem i rozwojem wsi Kluki oraz procesem tworzenia się Muzeum Wsi Słowińskiej. są to plansze, zdjęcia, rysunki, publikacje.
W budynkach gospodarczych tej zagrody eksponowane są miejscowe techniki i rzemiosła, a także charakterystyczne dla ludności słowińskiej zajęcia.
Magazyn Rybacki
Jest to rekonstrukcja wykonana na wzór magazynów i wiat rybackich, które niegdyś budowano nad brzegiem jezior, w okolicach wsi rybackich. W Muzeum, ze względów wystawienniczych, magazyn usytuowano w ciągu wsi. Eksponowane są tu łodzie, sprzęt i narzędzia rybackie oraz sieci do połowu ryb. Obok wiaty stoi, zrobiony z przeciętej na pół łodzi, składzik na drobny sprzęt i kołowrót, zwany babą, do wyciągania niewodu spod lodu.
Szałas Rybacki
Występowały w całym pasie wybrzeża. Posiadały formę chałup z dwuspadowym dachem, dochodzącym do gruntu, krytym trzciną. Wewnątrz znajdowało się otwarte palenisko. Tego typu szałasy stanowiły schronienie i sezonowe miejsce pobytu dla rybaków poławiających na jeziorze Łebsko i Gardno oraz na Bałtyku. W okresie międzywojennym na jedną z bardziej znanych takich osad był Boleniec sezonowa osada rybacka położona na Mierzei Łebskiej. Z przekazów historycznych wiadomo, że znana już była w 1534 r. W osadzie na Boleńcu znajdowało się około pięciu chałup- szałasów. Od wczesnej wiosny do późnej jesieni zamieszkiwali w niej rybacy z Gardny Wielkiej, którzy odwiedzali swoje rodziny we wsi raz na dwa, trzy tygodnie. Jeszcze przed II wojną światową stały na Boleńcu szałasy należące do zespołu rybackiego "Starych", "Młodych" i "Nowych".
Piwnica naziemna
Zrekonstruowana piwnica naziemna znajduje się na tyłach zagrody Josta i Klicka.
Piwnica naziemna służyła do przechowywania płodów rolnych takich jak ziemniaki, brukiew czy buraki. Stożkowata drewniana konstrukcja piwnicy pokryta jest trzciną i ustawiona na kole wyłożonym z polnych kamieni.
Zagroda Josta i Klika
Zachowana w miejscu pierwotnej lokalizacji. Jest typową zagrodą prezentującą gospodarkę rybacką, będącą niegdyś głównym źródłem utrzymania miejscowej ludności.
Tworzy ją dwurodzinny budynek mieszkalny i mały budynek gospodarczy. Powstała w I połowie XIX wieku. Pod koniec XIX w. chałupę znacznie przebudowano: przy szczytach dostawiono sienie i kuchnie wraz z kominami, przy szczycie wschodnim dostawiono część inwentarską, od strony północnej zaś całą poszerzono. Duży strych służył do przechowywania zapasów siana i suszenia sieci rybackich.
Rekonstrukcje wnętrz obydwu mieszkań prezentują stan z początku XX wieku i tworzą specyficzną dla ludności słowińskiej aurę tamtego okresu. Budujące wystawę przedmioty: meble, kufry, naczynia, kosze do noszenia ryb, niecki i przetaki, a nawet czapki i stare buty wyeksponowane są w taki sposób, by tworzyły całość, ogólne wrażenie zamieszkałej wciąż przez rybaków chaty.
Elementem tej zagrody jest również piwnica naziemna i piec chlebowy. Konstrukcję pieca wykonano z cegły i obłożono gliną. Przed deszczem zabezpieczono trzciną. Służył dwóm rodzinom, a chleb pieczono w nim raz na dwa tygodnie po kilkanaście bochenków.
Piec Chlebowy
Znajduje się w miejscu pierwotnej lokalizacji tj. w tyle zgrody Josta i Klicka, w dużym oddaleniu od domu. Piec ceglany służył dwóm rodzinom. Wspólne użytkowanie pieca pozwalało zaoszczędzić opału. Chleb wypiekano w nim raz na dwa tygodnie, po kilkanaście bochenków jednocześnie.
Charakterystyczne dla terenu Pomorza piece chlebowe budowane były z wypalanej cegły i posiadały kształt kopuły, która obłożona była z reguły grubą warstwą gliny. Całość przykryta była drewnianym daszkiem krytym papą. W biedniejszych wsiach zwykle jeden piec służył dwóm rodzinom. We wsiach zamożniejszych cała konstrukcja pieca mieściła się wewnątrz oddzielnego budynku, zwykle szkieletowego z dwuspadowym dachem krytym papą. Przy otworze paleniska pieca znajdowało się pomieszczenie na sprzęty i narzędzia służące do przygotowania i zarabiania ciasta oraz wypieku chleba. Na ziemi pomorskiej wypiekano z reguły z mąki żytniej z dodatkiem pszennej, /co uwarunkowane było zamożnością gospodarza/. Dodawano również gotowane ziemniaki, mające na celu przedłużenie świeżości pieczywa.
Chałupa Charlotty Klick
Jest to najstarszy istniejący przykład budownictwa słowińskiego- zbudowana została w końcu XVIII wieku. Przeniesiona została ze wschodniej części wsi, z siedliszcza zwanego Dambowi. Jest to chałupa jednorodzinna z symetrycznym rozplanowaniem wnętrz.
Zachowany jest tutaj stary system ogniowy typu komin-kuchnia, czyli tzw. czarna kuchnia umieszczona w kominie. Komin jest sztagowy, wyprowadzony tylko do poddasza, a w środku znajduje się otwarte palenisko, połączone otworem w ścianie komina z izbą. Tu znajduje się też palenisko do pieca umieszczonego w części południowej chałupy w ścianie między alkierzem a izbą. W części północnej nie ma układu ogniowego.
W chałupie prezentujemy stałą wystawę Wokół kuchennego pieca, która dotyczy kuchni pomorskiej na przełomie XIX i XX wieku. Pokazuje ona elementy ówczesnego gospodarstwa domowego, to co wiąże się z ogniskiem domowym, przygotowaniem pokarmów i robieniem domowych zapasów.
Chałupa z Żoruchowa
Zbudowana w 1841 roku chałupa dwurodzinna. Charakteryzuje się symetrycznym rozplanowaniem wnętrz, ściana dzieląca mieszkania przebiega przez środek budynku, a wejścia do nich usytuowane są obok siebie. Komin, zbudowany z suszonej cegły, pełniący funkcję kuchni, wspólny jest dla obu mieszkań. W okresie międzywojennym budynek należał do rodziny Klotzów.
W sezonie letnim, od maja do września, w chałupie organizowane są wystawy czasowe, przedstawiające zagadnienia kultury i sztuki ludowej i amatorskiej Pomorza i Polski. W ciągu ostatnich lat zaprezentowano wystawy.
Zagroda Alberta Klucka
Przeniesiona z Kluk Żeleskich. Obrazuje zmiany jakie zaś zły w gospodarowaniu i urządzaniu wnętrz na terenach słowińskich w pierwszych dekadach XX wieku. Wówczas bowiem rozpoczęła się planowa melioracja łąk i pól otaczających Jeziora Gardno i Łebsko, co przyczyniło się do rozwoju gospodarki rybacko-rolnej, a nawet rolno-rybackiej.
Albert Klück kupił w 1921 roku starą chałupę w Pobłociu (gm. Główczyce), którą rozebrał i pobudował z niej nowy dom w Klukach Żeleskich. Zamieszkał w nim z rodziną w 1923r. (w 1933 r. założono instalację elektryczną). Kilka lat później postawiono budynek inwentarski mieszczący warsztat, kurnik, oborę z chlewem, stajnię i część stodólną. Podstawą utRomaania rodziny była uprawa ziemi, hodowla zwierząt i rybołówstwo jeziorne. Gospodarstwo liczyło ok. 20 ha ziemi, a żywy inwentarz stanowił koń, cztery krowy, świnie i drób. Jednorodzinna chałupa Alberta Klücka mieści kuchnię, sień, trzy izby i komorę.
Aranżacja wystroju, sprzęt, narzędzia i ozdoby nawiązują do lat międzywojennych na wsi słowińskiej. Obecność niektórych przedmiotów wskazuje na zachodzące tu zmiany związane z rozwojem rolnictwa (masielnica, centryfuga, serownica, szatkownica do kapusty) i postępem technicznym ( radio, maszyna do szycia, barometr). Wyeksponowane we wnętrzach budynków gospodarczych i inwentarskich przedmioty pokazano w funkcjonalnym układzie, tak by same mówiły o swoim zastosowaniu i często zmyślnej, acz prostej konstrukcji.
Wnętrza budynków i otoczenie zagrody urządzone są zgodnie z relacją potomków Alberta Klücka, którzy w roku 1970 wyjechali wraz z seniorem do Niemiec.
Zagroda Keitschikow
Składa się z dwurodzinnej chałupy, stodoły, budynku inwentarskiego i pieca chlebowego. Chałupa pochodzi z połowy XIX wieku (pod koniec tegoż wieku rozbudowana została przy ścianach szczytowych).
Budynek inwentarski zbudowano pod koniec XIX wieku, stodołę zaś w latach trzydziestych XX wieku. Zagroda stanowi kolejne ogniwo w łańcuchu rozwojowym wsi od gospodarki rybackiej do rolno-rybackiej.
Stała ona niegdyś na podmokłych torfowiskach w kolonii Pawelke (ok. 2 km za wsią Kluki). Keitschikowie mieszkali w niej do 1962 roku. Żyło im się tutaj dostatnio: zawsze mieli świeże ryby, hodowali zwierzęta, spiżarnie mieli pełne przetworów, własnego masła, miodu, żurawin i borówek. Jednak ze względu na sytuację polityczną wyjechali do Niemiec. Domostwo po nich zajęli przesiedleńcy. Tych wygoniła stamtąd kolejna powódź.
Zagrodę w latach dziewięćdziesiątych przeniesiono do skansenu i tu zrekonstruowano.
Pokazano tu znamienny w dziejach Kluk moment "zderzenia kultur", jaki nastąpił po 1945 roku, kiedy do wsi zaczęli napływać osadnicy z różnych regionów Polski, głównie zaś z Wileńszczyzny (70%). Wnieśli oni do zastanej kultury słowińskiej bagaż kulturowy przywieziony ze swoich rodzimych stron.
Wnętrza mieszkań tej chałupy są zatem zderzeniem dwu światów, dwu jakże odmiennych i odległych kultur regionalnych: słowińskiej, z widocznymi już wówczas wpływami mieszczańskimi, i wileńskiej, z typowymi dla tamtego regionu mosiężnymi misami, stępami, samowarami, przedmiotami kultu religijnego.
Karczma
Zagroda Anny Kötsch
Zagroda Anny Kötsch to zabytkowa zagroda in situ z połowy XIX wieku. W ramach projektu realizowanego dzięki środkom Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich", działanie "Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego" oraz dotacji pochodzącej z Promesy Ministra Kultury i z budżetu Województwa Pomorskiego została wyremontowana i zaadaptowana na "zagrodę edukacyjną". Jedno mieszkanie dwurodzinnej chałupy stanowi powierzchnię muzealną, która służy do organizowania zajęć pozwalających rozwinąć zainteresowanie przeszłością i tradycjami regionu. Drugie pomieszczenie zaadoptowane zostało na salę edukacyjną, przeznaczona do prowadzenia lekcji muzealnych, prelekcji, wykładów itp. Stodoła i obórka przynależne do tej zagrody stanowić będą powierzchnie muzealne przeznaczone na warsztat stolarsko- snycerski, pomieszczenia gospodarcze z ekspozycją narzędzi polowych, sposobów przechowywania zboża itp.
GPS: 52°3'32"N 19°12'13"E
Kluki znajdują się nad jeziorem Łebsko. jadąc z Łeby w kierunku Słupska, drogą nr 213, należy skręcić w lokalna drogę na północ. Należy pamiętać, ze drogi lokalne nad jeziorem Łebsko często nie mają asfaltu. Skansen jest dość dobrze oznaczony- zaufajcie znakom.
Skansen znajduje się w centrum wsi, niedaleko cmentarza.
Kluki znajdują się nad jeziorem Łebsko. jadąc z Łeby w kierunku Słupska, drogą nr 213, należy skręcić w lokalna drogę na północ. Należy pamiętać, ze drogi lokalne nad jeziorem Łebsko często nie mają asfaltu. Skansen jest dość dobrze oznaczony- zaufajcie znakom.
Skansen znajduje się w centrum wsi, niedaleko cmentarza.
Tekst i zdjecia pochodzą z oficjalnej strony skansenu
Dane teleadresowe:
Kierownik Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
Henryk Soja
Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
Kluki 27
76-214 Smołdzino
tel. +48 (59) 846-30-20
fax. (59) 832-66-00
e-mail: muzeum@muzeumkluki.pl
informacje praktyczne:
Poza sezonem muzeum jest czynne codziennie w godzinach od 9.00 do 15.00
W sezonie: od 9.00 do 18.00 z wyj. poniedziałków (w pon. od 9.00 do 15.00- czynna tylko 1 zagroda)
Muzeum jest nieczynne w dniach: 1.01, 1.11, 25.12, 1 dzień Świąt wielkanocnych
- Cennik
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz