Tarczek - kościół romański

https://opencaching.pl/viewcache.php?cacheid=27261

Kościół p.w. św. Idziego w Tarczku - pierwszy, drewniany kościół w Tarczku został wybudowany w XI wieku. Ze względu na wezwanie, jego powstanie wiąże się z osobą Władysława Hermana, który w podzięce za narodziny syna Bolesława (Krzywoustego), nakazał stawiać kościoły p.w. św. Idziego (wcześniej wysłał poselstwo do Saint Gilles w intecji narodzin potomka, klasztor tam wybudował właśnie św. Idzi). Obecny kościól powstał natomiast w XIII wieku, obok dzwonnica z XIXw., który mimo późniejszych przebudów zachował jeszcze romański charakter. Na uwagę załuguje też wyposażenie, min. namalowany na lipowych deskach gotycko-renesansowy tryptyk z XVI w. (link). Przy kościele pomnik przyrody, który stanowi grupa drzew: dwie 300-letnie lipy i 200-letnia topola biała.

Tarczek - warto też wspomnieć o samej wsi, gdyż ma ona długą i poplątaną historię. Otóż nazwę Tarczek (a raczej Tarżek) pochodzącą od targu, pierwotnie nosiła sąsiednia wieś Świętomarz (zwana także Starym Tarczkiem), gdzie odbywały się prastare targi - następowała tu wymiana towarowa między ludnością puszczańską a rolniczą. Targ przeniesiono jednak w nowe miejsce i powstał Nowy Tarczek...

Po co przeniesiono ten targ? Ano to miejsce mogło oprócz handlu służyć kultowi pogańskiemu i chodziło o jego wyplenienie. O kulcie może świadczyć sama nazwa Świętomarz/Świętomarza, pochodząca od bogini Marzanny, a Świętą Marzanną lokalsi niedługo po wprowadzeniu nowej wiary nazywali Świętą Marię. A jakoś w XI wieku zbudowano tu kościół p.w. Świętej Marii (obecnie jest tu kościół z XIV/XVw. p.w. Wniebowzięcia NMP). Być może w tym samym celu wybudowano tu dwór biskupów krakowskich, no i kościół.

Sprawa się komplikuje przy próbach zlokalizowania w Tarczku dworu biskupów i grodu - siedziby kasztelanii. Oba nie istnieją i nie bardzo wiadmo, czy chodziło o Nowy, czy Stary Tarczek. Tarczek (zapewne Nowy) posiadał w latach 1259-1412 prawa miejskie, utracił je po powstaniu miasta Bodzentyn i przeniesieniu tam siedziby biskupów.

Bitwa pod Tarczkiem - miała miejsce 19 marca 1241r. w czasie I najazdu mongolsiego. Część wojsk mongolskich (ok. 10 tys.) pod wodzą Kajdana ruszyła na północ na Łęczycę i pod Tarczkiem pokonali siły polskie. Prawdopodobnie było to rycerstwo krakowskie uchodzące po przegranej bitwie pod Chmielnikiem, jedynie nielicznym udało schronić przed Mongołami w grodzie kasztelańskim. Podobno kamienna figura św. Anny, przy drodze do Bodzentyna stoi właśnie na jednej z mogił zbiorowych rycerzy polskich. Z innych ciekawostek, w czasie tego najazdu miało miejsce pierwsze zastosowanie broni chemicznej  (made in China) na ziemiach polskich - otóż Mongołowie wydmuchiwali trujący gaz (mieszanka: proch, tojad, krocień, siarczek arsenu) z koszmarnej maski osadzonej na drzewcu... kto wie, może i pod Tarczkiem ją zastosowali.