Ruiny nizinnego zamku w Ćmielowie leżą na wschód miasta w rozlewiskach rzeki Kamienna. Obiekt ma nietypowe rozplanowanie. Część znajduje się wciąż otoczonej wodą wyspie, a część przy brzegu od strony południowej. Całość otaczają ziemne fortyfikacje bastionowe, tylko od płd.-wsch. zostały one zniwelowane. Nie ma już niestety śladu po ogrodach z altanami i pergolami upiększającymi niegdyś tę warownię.
Niedostępny zamek na wyspie pozostawił po sobie wysokie na kilka metrów resztki sześciobocznej wieży.
Do obu jej boków przylegały kiedyś dwa budynki mieszkalne, a od strony wjazdu czyli południa znajdował się mur obwodowy. W wieży mieściła się kaplica zamkowa, na reliktach tynku widać jeszcze podobno ślady polichromii. Ze względu na trudny dostęp do tej części zamku nie były tu prowadzone poważne prace archeologiczne. Dopiero po 2010 roku dokonano pewnych badań. Sama wyspa musiała być kiedyś trochę większa, bo trudno przypuszczać, aby zmieściła się na niej rezydencja magnacka.
Do niedawna w Ćmielowie zwiedzić można było przedzamcze z trzykondygnacyjną wieżą bramną oraz przylegające do niej niesklepione budynki. Przy samej ziemi widać strzelnice co świadczy o znacznym zapadnięciu się murów na grząskim terenie. Należy pamiętać, że wygląd przedzamcza został zmieniony podczas adaptacji go kolejno na browar, łaźnię, szpital i budynków zamkowych mogło być tu więcej.
Po wykupieniu zamku przez prywatną osobę nieco się tu zmieniło, ale wszystko szło w dobrym kierunku. Do 2012 roku, kiedy z nieznanych powodów właściciel się wycofał.
Polecam odwiedziny tego miejsca a wiosną (weekend majowy), gdyż można wtedy usłyszeć niesamowity żabi koncert. Płazów tych jest bowiem w fosie całe mnóstwo, podobnie zresztą jak ryb, z czego korzystają miejscowi wędkarze. Poza tym w lecie wyspa jest zarośnięta roślinnością i niewiele widać.
HISTORIA
Pierwotny zamek w Ćmielowie istniał już w II poł. XIV wieku. Pierwszymi znanymi właścicielami byli bracia Marcin i Mikołaj z Boruchowa herbu Doliwa. Nie jest znany wygląd tego obiektu, bo do niedawana jego istnienie było tylko hipotetyczne. Obecne ruiny to resztki przebudowanego zamku z I poł. XVI wieku wzniesionego przez kanclerza wielkiego Krzysztofa Szydłowieckiego herbu Odrowąż.
- ok. 1388 r. - z niedawno odkrytego dokumentu wynika, iż bracia Marcin i Mikołaj z Baruchowa sprzedali wieś Ćmielów z zamkiem za 6 tysięcy grzywien Gniewoszowi z Dalewic, podkomorzemu krakowskiemu
- 1415 r. - właścicielem zamku był niejaki Dersław z Ćmielowa
- 1425 r. - Ćmielów kupił Jana z Podlowa, herbu Janina
- koniec XV w. - a następnie Jakub Szydłowiecki herbu Odrowąż
- 1509 r. - po śmierci Jakuba, dobra ćmielowskie dostały się w ręce Mikołaja, przyrodniego brata zmarłego, a następnie Krzysztofa Szydłowieckiego, późniejszego kanclerza wielkiego koronnego
- lata 1519-1531 - warownia została całkowicie przebudowana przez kanclerza i rozbudowana na miarę renesansowej rezydencji magnackiej
- 1532 r. - po śmierci kanclerza zamek odziedziczyła jego żona, Zofia Targowiska a potem jej wnukowie
- od II poł. XVI w. - właścicielami przez krótki okres byli kolejno Tarnowscy, Radziwiłłowie, Zborowscy
- od 1606 r. - zamek przeszedł w ręce Janusza Ostrogskiego herbu własnego i jego potomków. Książę Ostrogski traktował zamek jako swą główna siedzibę, dlatego też dodatkowo go zabezpieczył czterema bastionami i sporym oddziałem wojskowym pod dowództwem kpt. Jakuba Szczurskiego.
- 1621 r. - po bezpotomnej śmierci Ostrogskiego jego dobra przeszły na krewnych Zasławskich. Właścicielem Ćmielowa został książę Franciszek Zasławski
- 1657 r. - "potop" szwedzki doprowadził do zniszczenia zamku. Kwaterowały tu szwedzkie wojska okupanckie w oczekiwaniu na połączenie z oddziałami księcia Siedmiogrodu Jerzego Rakoczego. Przy odejściu kazano zapewne zniszczyć zamek
- 1702 r.- podczas wielkiej wojny północnej nastąpił ostateczny upadek zamku, duża jego część została rozebrana. Właścicielami w tym czasie byli Wiśniowieccy
- 1709 r. - kolejnym przedstawicielem wielkich rodów panujących nad dobrami ćmielowskimi został Aleksander Dominik Lubomirski
- 1753 r. - a następnie kanclerz wielki koronny Jacek Małachowski herbu Nałęcz
- 1773 r. - Małachowscy, dzięki którym powstała w Ćmielowie słynna fabryka porcelany, próbowali odbudować zamek, ale budynki zaadaptowano w końcu na browar w 1800 roku
- XIX w. - potomkowie Małachowskiego sprzedali Ćmielów Teresie z ks. Druckich-Lubeckich hrabinie Scipio del Campo i jej szwagrowi Wojciechowi Pusłowskiemu
- pocz. XX w. - od ich potomka ruiny zamku kupił Kacper Bargieł, funkcjonowała w nich jeszcze łaźnia parowa
- 1944 r. - w wieży bramnej okupanci niemieccy utworzyli szpital wojskowy
- 2009 r. - zamek został ogrodzony siatką i jest dozorowany przez stróża. Wszystko za sprawą przejęcia go przez prywatnego inwestora z Zabrza, który chce przywrócić mu dawną świetność. Na razie trwają prace archeologiczne pod kierunkiem dr Mariusza Ziółkowskiego, prowadzone również na niedostępnej wyspie. Nowy właściciel jawi się jako miłośnik zabytków i chce powołać Centrum Edukacji Historycznej "Zamek Ćmielów" mające za cel odbudowę warowni, a następnie uczynienie z niej centrum kulturalnego i naukowego regionu
- 2010 r. - w ruinach przeprowadzono prace archeologiczne, odbyły się imprezy historyczne. Na wyspę poprowadzono drewniany most
- 2012 r. - inwestor, który kupił ruiny i zaczął je restaurować wycofał się nagle z dalszych prac, a wszystko co było zrobione przez tę osobę i jego ekipę zostało zniszczone. Rozkradziono fragmenty kamiennych okiennic oraz inne cenniejsze znaleziska, które były ulokowane na wystawie w przedzamczu.
https://www.geocaching.com/geocache/GC5327C_zamek-w-cmielowie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz