Wokół wysokiego krzyża przy wejściu Cmentarza Podgórskiego palą się znicze. Zapach dymu unosi się w powietrzu, blask płomieni otula najbliższą okolicę...
Idziemy tradycyjnie całą rodziną. Co roku, w Święto Zmarłych odwiedzamy groby dziadka, prababci, cioć i wujków. Kiedy odchodzili z tego świata byłam jeszcze malutka i szczerze mówiąc nie za bardzo ich pamiętam, ale tata corocznie zaprowadza nas na ich groby, mówiąc, że kiedy jego zabraknie, pewnie nawet na nie trafimy. Będziemy chodzić tylko na groby dziadków i rodziców i nasze dzieci będą robić tak samo- czyli za jakieś trzy pokolenia nikt nie znajdzie grobu ojca mojego ojca- nie będzie komu o nim pamiętać...
Jednakże ten rok jest dla mnie rokiem innym, można by rzec wyjątkowym,, ale w znaczeniu pejoratywnym. W zeszłym roku zmarł mój znajomy, Johann. W maju byliśmy wspólnie na wyjeździe i Johann prezentował się jak okaz zdrowia.
W czerwcu już nie żył.
W tym roku również nagle zmarł ojciec mojego najlepszego przyjaciela, Marcina, fotograf Dziennika Polskiego i dziennikarz. Człowiek, którego zawsze chciałam poznać, ale niestety nie zdążyłam. Człowiek, który nade wszystko kochał swoją rodzinę. Po śmierci udało mu się pogodzić skłóconą parę przyjaciół: Marcina i mnie.
Zostawił trójkę synów i kochającą żonę.
W tym roku znalazłam grób mego kolegi z liceum, Wojtka Zielińskiego. Był najlepszy z chemii i matematyki, potrafił niejednokrotnie zapędzić w kozi róg nauczycieli, nawet profesorów z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako olimpijczyk został przyjęty bez egzaminów na chemię na UJ, a słyszałam pogłoski, że również zdał egzaminy na Harvard. Był wysoce wysportowany, miał nawet czepek ratownika i instruktora jazdy na nartach.
Utopił się na zalewie Kryspinowskim.
Miał 20 lat...
W tym roku również na grani Żuławskiego pod Mont Blanc zginął student politechniki krakowskiej- kolega mojej koleżanki z roku. Miał dwadzieścia parę lat i wielkie plany na zdobycie Nanga Parbat- największej ściany świata. Góry, której nie udało się zdobyć nawet najlepszym. Kilkukrotnie atakowali ją wspinacze z ekipy świętej pamięci Andrzeja Zawady...
Marek miał marzenia i możliwości...
Porwała go lawina.
***
Dzień wszystkich Świętych to dzień w którym przypominamy sobie o ludziach, którzy nie byli naszymi najbliższymi, ale, choć niekiedy nawet ich nie znaliśmy osobiście, zostawili po sobie pustkę i nieutulony żal.
Johann właściwie był znajomym moich rodziców, Marka ani ojca Marcina nie znałam, a Wojtka nawet nie lubiłam. Zawsze był skryty tajemniczy i odstający od reszty klasy. Jednak to z nim szłam do poloneza na studniówce i to on był geniuszem klasowym. Może nie był zbyt koleżeński, ani uśmiechnięty, ale był nasz. Jego śmierć uświadomiła nam, jakby nie było dwudziestolatkom, że "nie wiadomo komu z brzega" i że każdego z nas może czekać nieuchronna śmierć dziś, jutro lub pojutrze...Uświadomiła nam, że nie jesteśmy tacy młodzi, szczęśliwi i beztroscy jak nam się wydawało. Że należy żyć pełnią życia bo nie wiadomo kiedy ono się skończy...
Dzień Wszystkich Świętych jest dniem zadumy i refleksji. O naszych najbliższych pamiętamy zawsze, ale ten jedyny dzień w roku zmusza nas do odwiedzenia grobów osób zdecydowanie dla nas dalszych, jeżeli nie powiedzieć obcych.
Na cmentarzu Rakowickim, tuż obok grobu mojej rodziny, stoi zapomniany grób pani Marii. Nazwisko na płycie nagrobnej zatarł deszcz i nieubłagany czas . Widoczna jest, oprócz imienia tylko data jej śmierci. Dziesięć lat przed narodzinami mojej babci. Nawet w święto zmarłych nie stoi tutaj żaden znicz- na tym świecie nie ma już nikogo, kto pamiętałby o pani Marii. Być może nigdy nie było- na płycie nagrobnej widnieje tylko jedno nazwisko, co nieubłaganie świadczy o braku rodziny. Co roku stawiamy na jej grobie bukiet kwiatów i zapalamy lampkę, ale jest to tylko symbol- tak naprawdę nikt z nas nie wspomina pani Marii- nawet przecież jej nie znaliśmy...
***
Pamięć ludzka jest rzeczą straszną. Najwięcej zniczy pali się zawsze pod pomnikami żołnierzy, którzy traktowani są jako całość. Nikt nie wie, że tu leży Józek, tam Staszek- pojmowani są jako zbiorowość. Znicze pali się zawsze na grobach ludzi znanych. Oni będą trwać w naszej pamięci, ale nie jako Józiu Ignaś, tylko jako Józef Ignacy Kraszewski, nie jako Adaś, tylko jako autor Pana Tadeusza itd. Na cmentarzu pod Osterwą- cmentarzu wspinaczy tatrzańskich, każdy grób jest pojedynczy. Tu leży ten, kory zginął atakując rysy zimą, tam zdobywca Mnicha od strony Morskiego Oka. czasem są to groby symboliczne-ich ciał nigdy nie znaleziono. Oprócz rodziny nikt nie będzie o nich pamiętał, ale zawsze jakiś wspinacz, czy turysta przyjdzie i zapali lampkę.
Ku pamięci wszystkich wspinaczy.
WSZYSTKICH wspinaczy.
Dzień Wszystkich Świętych to dzień, w którym uświadamiamy sobie jacy jesteśmy ulotni. Za nie dalej jak trzy pokolenia NIKT nie będzie o nas pamiętał... Staniemy się napisem na opuszczonym grobie...
Listopad'2000- Kraków
