Dolina Słupi

Park Krajobrazowy "Dolina Słupi"- został utworzony w 1981 roku i jest jednym z najstarszych parków krajobrazowych w Polsce. Jego powierzchnia wynosi 37 040 ha i wraz ze swoją otuliną- 83 170 ha, obejmuje obszar środkowego biegu rzeki Słupi i jej zlewni od miejscowości Soszyca do drogi Krępa-Łosino.

Park Krajobrazowy "Dolina Słupi" jest parkiem typu dolinnego, a jego teren został ukształtowany w okresie topnienia północnoatlantyckiego lądolodu, co przyczyniło się do bogactwa form krajobrazu i znacznego zróżnicowania wysokościowego terenu. Charakterystyczną cecha Parku jest jego lesistość, aż 72% powierzchni zajmują lasy. Najczęściej spotykanymi tu zbiorowiskami leśnymi są bory sosnowe świeże i mieszane, znacznie rzadziej bory bagienne. Lasy liściaste Parku reprezentowane są przez kilka typów zbiorowisk, z których największe powierzchnie zajmują buczyny niżowe: kwaśna i żyzna, dolinom rzecznym towarzyszą grądy gwiazdnicowe, łęgi wierzbowo topolowe i zarośla łozowe. Do bardzo interesujących formacji roślinnych należą torfowiska, a wśród nich szczególnie cenne fragmenty nawiązujące do torfowisk wysokich.

Ważnym elementem krajobrazu są Jeziora o różnej wielkości, kształcie i pochodzeniu, na czele z największym jeziorem Parku- Jeziorem Jasień (590 ha). Do najcenniejszych przyrodniczo należą Jeziora lobeliowe z ich reliktową roślinnością. Flora roślin naczyniowych Parku liczy 748 gatunków, z czego wiele z nich to gatunki chronione, zagrożone i ginące. Obszar Parku z jeziorami, licznymi strumieniami i rzekami stanowi dogodne środowisko życia dla wielu gatunków ryb, w tym cennych ryb wędrownych: łososia i troci. Wśród podmokłych terenów znakomite warunki rozwoju znalazło 10 gatunków płazów. Na terenie Parku spotkać można również 4 gatunki gadów. Bogato przedstawia się ornitofauna. Na szczególną uwagę zasługuje gniazdowanie gągoła, błotniaka zbożowego, kani rdzawej, bielika, orlika krzykliwego i puchacza- ptaków zagrożonych i wpisanych do "Polskiej czerwonej księgi zwierząt". Ze względu na różnorodność i bogactwo awifauny cały obszar Parku został uznany za jedną z 118 ostoi ptaków w Polsce. W 2004 cały obszar Parku włączony został do sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków jako "Dolina Słupi"- PLB 220002. Na obszarze Parku stwierdzono również 41 gatunków ssaków. Dla ochrony najcenniejszych fragmentów naturalnej przyrody, na terenie Parku utworzono 4 rezerwaty przyrody i ustanowiono 57 pomników przyrody.

Ichtiofauna (ryby) dorzecza Słupi liczy 27 gatunków. Bliskość Bałtyku sprawia, że mimo istnienia wielu barier hydrotechnicznych, rzeki Parku są licznie odwiedzane przez ryby wędrowne: łososie atlantyckie, trocie wędrowne a także blisko spokrewnione z rybami pierwotne kręgowce- minogi rzeczne. Łososie i trocie osiągają pokaźne, a nawet rekordowe rozmiary. Ich wielkość może dochodzić do metra długości i więcej, a waga do kilkunastu kilogramów. są one cenionym obiektem połowów wędkarskich. Stosunkowo czyste, chłodne i dobrze natlenione wody rzek są siedliskiem pstrągów potokowych, lipieni, głowaczy białopłetwych, a także objętych ochroną gatunkową strzebli potokowych i minogów strumieniowych.

 Płazy znalazły znakomite warunki rozwoju w krajobrazie obfitującym w rozległe tereny podmokłe i różnorodne zbiorniki wodne- stanowiące często dogodne miejsca rozrodu płazów. Spośród 18 gatunków żyjących w Polsce na obszarze Parku stwierdzono 11. Płazy ogoniaste, grzebiuszkowate oraz ropuchy prowadzą nocny tryb życia. są wśród nich traszka zwyczajna i grzebieniasta, drobna grzebiuszka ziemna zwana huczkiem, pożyteczna ropucha szara i niezwykła ropucha paskówka, która jest najmniejszą (8 cm) i najrzadziej spotykaną ropuchą w Polsce. Żaby trawna i moczarowa należą do tzw. "żab brunatnych". Preferują środowiska lądowe, w wodzie przebywają tylko w okresie godowym. Natomiast związane przez całe życie ze środowiskiem wodnym żaby jeziorkowa i wodna należące do "żab zielonych".

Ze względu na bogactwo i różnorodność awifauny (ptaki) cały obszar Parku uznany został za jedną ze 118 ostoi ptaków w Polsce. W 2004 roku cały obszar Parku włączony został do sieci Natura 2000 jako obszar specjalnej ochrony ptaków- "Dolina Słupi"- PLB 220002.Spośród 147 gatunków aż 139 ma status ptaków objętych całkowitą ochroną. W lasach usłyszeć można śpiew piecuszek, drozdów, rudzików, kosów i innych. W przestworzach szybują ptaki drapieżne. Największy z nich to bielik. Gniazduje on M.in. w rezerwacie "Gniazda Orła Bielika" . W sąsiedztwie pól i łąk można spotykać znacznie mniejszą kanię rudź. Inne ptaki drapieżne- myszołowy, jastrzębie, kanie czarne są częściej spotykane niż bieliki i łatwiejsze do obserwacji. Z brzegami rzek i strumieni związane są : zimorodki, pliszki górskie, brodące samotne i piskliwe, jaskółki brzegówki oraz pluszcze. Z gatunków zagrożonych wyginięciem dobre warunki do przetrwania znalazły derkacze, duże ptaki przypominające kuropatwy, żerujące na łąkach i ugorach, spotykane również nad Słupią. Gniazda bociana białego są ozdobą przydrożnych słupów i dachów domów. Jego kuzyn- bocian czarny kryje się natomiast w koronach wysokich drzew. Park jest również ważną ostoją żurawia, mieszczącą się w gronie 10 najważniejszych ostoi krajowych. zasiedla on w Parku głównie torfowiska, spotykany jest także nad Słupią. Uznany został za charakterystycznego przedstawiciela śródleśnych torfowisk, gdzie jest jednym z dominantów lęgowego ugrupowania ptaków.

Na terenie Parku stwierdzono dotychczas 748 gatunków roślin naczyniowych, w tym 77 gatunków drzew i krzewów i 671 gatunków roślin zielnych. 43 gatunki podlegają prawnej ochronie gatunkowej, 29- objętych jest ochroną ścisłą i 14- ochroną częściową. Na polskiej czerwonej liście roślin ginących (wymierających, zagrożonych i rzadkich) znalazło się 16 z wszystkich gatunków stwierdzonych w Parku. Do uznanych za zagrożone i ginące na Pomorzu Zachodnim należy 46 gatunków. Ponadto we florze naczyniowej Parku można wyróżnić kolejnych 29 gatunków interesujących w regionie słupskim i rzadziej notowanych na Pomorzu Zachodnim. Wśród roślin zarodnikowych najlepiej jest rozpoznana flora porostów- łącznie odnaleziono 200 gatunków. Słabo rozpoznana jest flora mszaków. Do tej pory dobrze zinwentaryzowano jedynie mszaki terenów mokradłowych. Wśród roślin naczyniowych do najcenniejszych należą gatunki z rodziny storczykowatych Orchidaceae, jak również rośliny wskaźnikowe jezior lobeliowych (lobelia jeziorna Lobelia dortmanna, poryblin jeziorny Isöetes lacustris i brzeżyca jednokwiatowa Littorella uniflora), rosiczki Drosera, przygiełki Rhynchospora, pełnik europejski Trollius Europaeus czy bagnica torfowa Scheuchzeria palustris. We florze porostów 40 taksonów ocenianych jest jako cenne. Reprezentują one wszystkie grupy ekologiczne- porosty naziemne, naskalne, epifity i rosnące na martwym drewnie. Najliczniejszą grupę stanowią epifity, co jest oczywiste biorąc pod uwagę dużą lesistość Parku. Słabo jest rozpoznana flora mszaków. Do tej pory jedynie badania ekosystemów bagiennych Parku pozwoliły na dość dokładne poznanie składu gatunkowego tej grupy roślin. łącznie zinwentaryzowano 30 gatunków mszaków, w tym również mszaki wodne. Do najcenniejszych należą błotniszek wełnisty Helodium bliovii, chwytnikowiec lśniący Homalotecium nitens i mszar nastroszony Paludella squarrosa.

Stosunkowo znaczną powierzchnię Parku zajmują natomiast torfowiska niskie. Wśród nich warto wymienić torfowiska soligeniczne powstające w miejscach gdzie, intensywnie wypływają wody podziemne. Często na zboczach, czy u podstawy stoku. Wody, które wypływają na torfowiskach soligenicznych mogą pochodzić nawet z miejsc położonych w dużej odległości od torfowiska. Ich przepływ pod ziemią jest bardzo długi, dzięki czemu są to wody w dużym stopniu nasycone związkami mineralnymi. Ten typ torfowisk obfituje w bogactwo gatunkowe roślin, począwszy od mszaków brunatnych po okazałe rośliny kwiatowe np. pełnik europejski, wielosił błękitny oraz storczyki: kukułki, kruszczyk błotny, listera jajowata.