Dominującą formą zajmującą rozległy obszar Puszczy są wzgórza morenowe porośnięte lasami. Najwyższe wzgórza przekraczają wysokość 200 m n.p.m. Powierzchnię wzgórz morenowych urozmaicają niecki oraz rynny, w których położone są jeziora, rzeki oraz liczne bagna i torfowiska.
Park obejmuje południową część Puszczy Rominckiej (część północna znajduje się na terytorium rosyjskim). Północny zasięg Parku wyznacza granica państwowa, od strony wschodniej i południowej Park otoczony jest przez dawne torowisko kolejowe, zaś jego zachodnią granicę wyznacza dolina Jarki i zachodni brzeg jeziora Gołdap. W granicach Parku znalazły się także tereny otwarte, przyległe do Puszczy Rominckiej, charakteryzujące się bogactwem przyrodniczym i krajobrazowym. To właśnie dla zachowania wartości przyrodniczych, krajobrazowych, historycznych i kulturowych w dniu 14 stycznia 1998 roku powołano nasz Park do istnienia. Wokół Parku utworzono strefę otuliny o powierzchni 7942 ha obejmującą osady wiejskie, obszary rolnicze i pojezierne.
KLIMAT
Teren Puszczy Rominckiej charakteryzuje się najsurowszymi na Niżu warunkami klimatycznymi. Leży w mazurskim regionie klimatycznym. W półroczu chłodnym wyraźny jest wpływ kontynentalizmu, natomiast w półroczu letnim na rozkład i wielkość temperatur wpływa bliskość Morza Bałtyckiego. Okres wegetacyjny wynosi około 190 dni, a okres bez przymrozków to zaledwie 150 dni. Średnia temperatura roczna wynosi +6,4oC, przy ekstremalnych od -35oC do +38oC. Początek wiosny przypada dopiero w kwietniu, a przymrozki wiosenne związane z napływem arktycznych mas powietrza zdarzają się jeszcze na przełomie maja i czerwca. Lato jest chłodniejsze niż w Polsce centralnej, z dużą ilością opadów. Przymrozki jesienne pojawiają się już na początku października. Zimy są stosunkowo długie i mroźne. Średni czas trwania zimy termicznej przekracza 120 dni, a liczba dni mroźnych odpowiada obszarom górskim – powyżej 60 dni w roku. Opady roczne to ok. 650 mm, jednak istnieją duże różnice pomiędzy latami suchymi i wilgotnymi. Większość opadów przypada w okresie letnim, maksimum osiągając w lipcu i sierpniu. Z kolei najbardziej suchymi miesiącami są styczeń i luty. Charakterystyczne dla tego obszaru jest bardzo długie zaleganie pokrywy śnieżnej – przez ponad 110 dni w roku.
RZEŹBA
Tutejsza rzeźba terenu, jak przystało na obszary polodowcowe, jest bardzo urozmaicona. Topniejący przed 12 tysiącami lat lodowiec pozostawił po sobie całe dziedzictwo form morfologicznych. Współczesna rzeźba przypomina zatem mozaikę, na którą składają się wyniesienia morenowe i kemowe poprzecinane wytopiskami i rynnami polodowcowymi. Rynny wypełnione są przez jeziora lub wykorzystywane są przez rzeki. Od zachodu ku wschodowi w krajobrazie Parku i jego otuliny wyróżniają się równoległe do siebie cztery rynny: jeziora Gołdap, Jeziora Czarnego, Jeziora Przerośl oraz rzeki Błędzianki. Misy wytopiskowe będące pozostałością po zaleganiu brył martwego lodu to współczesne tereny torfowiskowe (największe z nich to Mechacz Wielki i Uroczysko Kramnik), a także szereg niewielkich jezior (Linowo, Tobellus, Ostrówek i inne). Przykładem kemu na terenie Parku jest zalesiona, położona blisko granicy państwowej Królewska Góra, zaś ciągi moren rozpościerają się na przedpolu Puszczy. Najwyżej położone obszary to część południowo-wschodnia Parku. W Deguciach wzgórza osiągają ponad 284 m n.p.m., a w okolicach Golubi (otulina Parku) nawet 295 m n.p.m. Z kolei najniższej położonym naterenie Parku punktem jest miejsce, w którym Błędzianka przecina granicę państwową - zaledwie 150 m n.p.m. Duże są także deniwelacje terenu, czyli różnice wysokości względnej, wynoszące na obszarze 1 km2 nawet 60 metrów.
WODY
Cały obszar Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej należy do dorzecza Pregoły. Nieco na południe od Parku przebiega dział wodny, czyli granica między dorzeczem Pregoły i Wisły. Decyduje to o charakterze naszych puszczańskich rzek, które w pobliży działu wodnego mają swoje źródła. Rzeki te cechuje niewielka szerokość, ale wartki nurt, osiągany także poprzez duże nachylenie terenu. Niektóre odcinki mają spadek typowy dla rzek górskich.
Główną rzeką Parku jest Błędzianka (zwana dawniej Romintą, stąd nazwa Puszczy Rominckiej). Wypływa ona z jeziora Wersele, płynie w głębokiej rynnie polodowcowej, a następnie szeroką doliną. Przekracza granicę państwową i dalej jako Krasnaja uchodzi do Pisy, a z nią do Pregoły. Najważniejszymi dopływami Błędzianki są Bludzia i Żytkiejmska Struga. Obie malowniczo przemierzają leśne ostępy. Z pozostałych rzek należy wymienić Czerwoną Strugę, Jarkę, Pstrążną i Czarną. Wszystkie rzeki są ostojami bobrów i innych chronionych gatunków. Dzięki obecności bobrów w Parku mamy dużo rozlewisk. Dopełniają one system licznych, niewielkich śródpolnych i śródleśnych oczek wytopiskowych, czasem o dystroficznym charakterze.
Z większych jezior Parku należy wymienić Ostrówek, Rakówek, Linowo i Jezioro Gołdap (największe, przedzielone granicą państwową). W otulinie Parku położone są wytopiskowe jeziora Pobłędzie, Tobellus Mały i Duży oraz rynnowe Jezioro Czarne i Przerośl.
SZATA ROŚLINNA
Wpływ klimatu kontynentalnego i morfologiczne zróżnicowanie powierzchni powodują, że zbiorowiska Puszczy Rominckiej mają bardziej północny charakter niż zbiorowiska sąsiedniej Puszczy Augustowskiej czy Boreckiej. W Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej dominuje kilka podstawowych zbiorowisk leśnych. Największy procent wśród typów lasu stanowią lasy borealne – bory mieszane, w skład, których wchodzi świerk oraz dąb, grab, jesion i klon. Na żyznych gliniastych pagórkach i zboczach przeważają grądy, czyli lasy dębowo-lipowo-grabowo-świerkowe z domieszką klonu, jesionu i brzozy, z bogatym podszytem. Równiny porastają świeże bory sosnowe i świerkowe z czarną jagodą w runie. Niewielkie obszary zajmują świerczyny na torfie, które wraz z borem świerkowo-sosnowym nadają Puszczy Rominckiej północny charakter. W zatorfionych dolinach strumieni występują łęgi jesionowo-olszowe i gwiazdnicowe, z chronionym pióropusznikiem strusim. W zagłębieniach pojeziornych występują bogate zbiorowiska torfowiskowe z turzycą, wełnianką, bagnem zwyczajnym, modrzewnicą zwyczajną, bażyną czarną, borówką bagienną, a także gatunkami reliktowymi, jak wierzba borówkolistna, brzoza niska, czy malina moroszka. Dużą osobliwością Puszczy są torfowiska kopułowe ze źródłami.
Szata roślinna Parku Krajobrazowego charakteryzuje się wysokim stopniem naturalności. Gatunki rodzime stanowią aż 86% wszystkich roślin naczyniowych. Omawiając florę parku nie można pominąć drzew, które tworzą Puszczę Romincką. Duży udział w tutejszych drzewostanach mają gatunki liściaste tj. dąb szypułkowy, olsza, brzoza, grab, leszczyna, wiąz, wierzba, lipa, klon zwyczajny, jesion. Jednak północnego charakteru nadają puszczy zbiorowiska borowe tworzone przede wszystkim przez świerk i sosnę. Torfowiska, które są niezwykle ubogimi siedliskami stanowią doskonałą ostoję dla reliktów polodowcowych tj. brzoza niska, malina moroszka, czy manna litewska, która w Puszczy Rominckiej ma swoje jedyne stanowisko w Polsce.
Puszcza Romincka jest ostoją licznych gatunków chronionych oraz uznanych za zagrożone. Występują tu takie rzadkości jak wielosił błękitny, stoplamek bałtycki, czy żłobik koralowy. Obszar ten jest głównym miejscem występowania turzycy skąpokwiatowej i koniczyny kasztanowatej w północno-wschodniej Polsce. W parku występują gatunki górskie, niezwykle rzadko spotykane na niżu tj. pióropusznik strusi, czosnek niedźwiedzi, przetacznik górski. Olbrzymia większość gatunków najbardziej zagrożonych wyginięciem w skali kraju i regionu występuje w Puszczy Rominckiej na różnego typu torfowiskach i mokradłach.
Spośród roślin obcego pochodzenia, większość stanowią archeofity, czyli gatunki zawleczone przez człowieka na te tereny ponad 500 lat temu, wraz z rozprzestrzenianiem się upraw zbożowych. Należą do nich m.in. chaber bławatek, niezapominajka polna, żmijowiec zwyczajny, piołun. Do gatunków obcych należą również buk, robinia akacjowa, dąb czerwony, czy klon jawor.
POROSTY
W Puszczy Rominckiej uwagę zwraca także obfitość porostów zaliczanych do królestwa grzybów. Ich obecność wynika z małego skażenia powietrza. Stwierdzono tu występowanie 241 gatunków porostów, w tym 47 gatunków objętych ochroną prawną. Dużą osobliwością jest granicznik płucnik zaliczany do największych polskich porostów, którego plechy osiągają do 40 cm średnicy oraz okazałe brodaczki o zwisających plechach, mierzące 30 cm i więcej.
FAUNA
Czyste powietrze, czysta woda, duża rozmaitość siedlisk, niewielka antropopresja to jedne z ważniejszych czynników, dzięki którym fauna Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej jest bogata i różnorodna. Ze względu na leśny charakter parku dominują tu gatunki leśne i eurotypowe (czyli wszędobylskie). Spośród ptaków liczne i pospolite są kowalik, kruk, sójka, orzechówka, kukułka, a także wiele gatunków dzięciołów, sikor, drozdów, łuszczaków, muchołówek i pokrzewek. Natomiast do nielicznych gatunków leśnych należą: siniak, gołąb gniazdujący w dziuplach, czy sowa włochatka. W składzie fauny parku widać pozytywny efekt stosunkowo dużej ilości martwego drewna pozostającego w lesie. Wciąż można tu spotkać rzadkie gatunki chrząszczy kózkowatych tj. zgrzypik twardokrywka, zagwoździk brunatny, czy sichrawa górska, a także wiele innych gatunków bezkręgowców związanych z próchniejącym i rozkładającym się drewnem.
Puszcza Romincka z licznymi kanałkami, strugami i naturalnymi zagłębieniami terenu jest doskonałym siedliskiem bobrów. Bobry tworząc swoje rozlewiska przyczyniają się również do ochrony wielu innych zwierząt związanych z terenami podmokłymi, w tym gatunków chronionych i ginących m.in.: kumaka nizinnego, traszki grzebieniastej, dzięcioła białogrzbietego, bociana czarnego, żurawia, samotnika, smużki, czy rzęsorka rzeczka. Rzeki parku, chociaż niewielkie są zamieszkałe przez ciekawe gatunki ryb: pstrąga, głowacza białopłetwego, słonecznicę, różankę, a także przez minogi.
O dobrej kondycji tutejszych ekosystemów świadczy również bogaty zespół drapieżników. Na terenach otwartych polują krogulce, myszołowy, błotniaki, orliki krzykliwe, a także lisy i tchórze. Nad większymi rzekami można spotkać wydrę, natomiast w lesie – puszczyki, łasice, kuny, jenoty, a także już bardzo nieliczne wilki i rysie.
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej
Żytkiejmy, ul. Szkolna 1
19-504 Dubeninki
tel./fax (+48) 87 615 97 27
e-mail: pkpr@warmia.mazury.pl
Żytkiejmy, ul. Szkolna 1
19-504 Dubeninki
tel./fax (+48) 87 615 97 27
e-mail: pkpr@warmia.mazury.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz