Głogoczów - MYSLENICE
a. Wisła(rzeka)
b. Rondo Matecznego[1]– Wilga
(rzeka)
c. Łagiewniki – sanktuarium
d. Borek Fałecki[2]
i. Solvay[3]
e. Swoszowice – uzdrowisko
f.
Opatkowice - autostrada A4
g. Libertów,
Lusina, Gaj, Mogilany- E77
i. Las
Bronaczowa [4]
http://www.bliskokrakowa.pl
h. Swiatniki Górne
i. Muzeum slusarstwa w swiatnikach
ii. świątnicy
i.
Glogoczów – wieś jak dzwon[5]
Wilga – rzeka Pogórza
Wielickiego
Wilga – rzeka w województwie małopolskim.
Prawy dopływ Wisły, ujście
na terenie Krakowa na Bulwarze Wołyńskim[1].
Źródła znajdują się na wysokości 370 m n.p.m. we wsi Raciborsko (pow. wielicki) na Pogórzu Wielickim. Rzeka odwadnia Pogórze Wielickie i jego przedproże zbudowane głównie z utworów fliszowych. Rzeka silnie meandrująca, na terenie Krakowa uregulowana, na odcinku ujściowym (1,2 km) zabezpieczona wałami cofkowymi. Zanieczyszczona w poważnym stopniu, przy ujściu do Wisły jest zakwalifikowana do V klasy jakości wód[2].
Tuż przy ujściu rzeki znajduje się Most Retmański.
Autostrada A4
Autostrada A4 – najdłuższa polska autostrada, prowadzi z
zachodu na wschód przez południową Polskę (wzdłuż Sudetów i Karpat). Stanowi polski
odcinek drogi międzynarodowej E40 oraz E462 na odcinku Mysłowice – Balice. Kontynuując bieg niemieckiej autostrady A4 z kierunku Drezna, na terenie Polski
przebiega od granicy z Niemcami w Jędrzychowicach koło Zgorzelca poprzez Legnicę, Wrocław, Opole, Gliwice, Katowice, Kraków,Tarnów, Dębicę, Rzeszów do przejścia granicznego na Ukrainę Korczowa-Krakowiec. Łączna długość
kompletnej autostrady na terenie Polski wyniesie 672 km. Obecnie w budowie
jest ostatni odcinek: węzeł
Rzeszów Wschód – węzeł Jarosław Zachód.
Łagiewniki – sanktuarium
Związane jest z życiem i działalnością św. siostry Faustyny Kowalskiej. Od lat 40. XX wieku miejsce pielgrzymek związanych z obecnością obrazu Jezusa Miłosiernego oraz grobu św. Faustyny. W 1992 roku kaplicę św. Józefa przy
klasztorze Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia podniesiono do rangi Sanktuarium Bożego Miłosierdzia.
Las zajmuje około 800 hektarów. Pod względem
geograficznym leży na terenie Pogórza Wielickiego. Występują tu liczne jary i
wąwozy, których dnem stale bądź okresowo płyną strumienie. Na jego terenie
spotkać można wyjątkowe okazy owadów, motyli, płazów, gadów, dzikiego ptactwa,
jak również zwierząt większych, np. sarny.
http://www.bliskokrakowa.pl
Droga krajowa nr 7
Droga krajowa nr 7 – 776 km droga krajowa prowadząca z Żukowa k. Gdańska przez Warszawę do granicy ze Słowacją w Chyżnem. Jest ona częścią międzynarodowej drogi europejskiej E77 prowadzącą dalej przez Słowację do stolicy Węgier, Budapesztu oraz na odcinku Gdańsk – węzeł ElblągWschód częścią trasy E28. Fragment z Krakowa do Rabki jest także częścią trasy tzw. Zakopianki, czyli najczęściej uczęszczanej
przez turystów drogi w Tatry. Trasa przebiega przez pięć województw: pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, świętokrzyskie i małopolskie.
E77 –
oznaczenie trasy europejskiej pośredniej
północ-południe, biegnącej przez Europę Środkową.
Przebieg E77:
Rosja – 70 km /2 x bo
przez kaliningrad tez/
Estonia –
21 km
Łotwa –
274 km
Litwa – km
Rosja –
Polska –
720 km
Słowacja –
205 km
Węgry –
70 km
Swiątniki Górne
Miejscowość Świątniki Górne
(pierwotnie Górki) została założona prawdopodobnie w XI wieku jako osada służebna należąca
do kapituły katedry krakowskiej.
Wybrani mieszkańcy mieli obowiązek służby w katedrze w Krakowie – służba kościelna, pilnowanie
porządku, dzwonienie (m.in. dzwonem Zygmunta w pewnym okresie),
oprowadzanie zwiedzających po katedrze i kryptach. Pierwszy zachowany zapis dotyczący
Górek znajduje się w Liber beneficiorum Jana Długosza, który wspomina m.in. o podziale wsi
na 12 gospodarstw, o obowiązku służebnym dającym jednocześnie zwolnienie
od pańszczyzny oraz
o przebiegu granic.
W latach 1590–1600 biskup krakowski,
kardynał Jerzy Radziwiłł,
sprowadził włoskich rusznikarzy,
żeby mieć możliwość wyposażenia chorągwi biskupich. Dało to początek
działalności kowalskiej i płatnerskiej w Świątnikach. Gdy pod
koniec XVIII w.
nie było już zbytu na zbroje husarskie i szable, mieszkańcy wsi przenieśli swoje
doświadczenia na produkcję głównie zamków i kłódek.
Od 1772 r. Świątniki znalazły się w zaborze austriackim.
Władze zniosły zależności służebne wobec katedry i wieś przeszła na własność
państwa. W trosce o rozwój techniczny i przemysłowy w Galicji, na
wniosek sejmu we Lwowie, władze cesarskie założyły w 1888
r. c. k. Szkołę Ślusarską, aby kształcić przyszłych majstrów
ślusarskich i wprowadzać nową technologię do produkcji kłódek (m.in. prasy ręczne i prasa parowa).
Świątniczanie licznie brali udział w walkach
o wolność w 1846 r. (na Węgrzech) i
w powstaniu styczniowym.
Walczyli także w szeregach legionów polskich oraz wcieleni w austriackiej armii podczas I wojny światowej,
a także później podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920–1921.
W okresie międzywojennym nastąpił
szczytowy rozwój ślusarstwa w Świątnikach. Obok Spółki Ślusarskiej działającej
przy Szkole Ślusarskiej, działały także małe spółki przemysłowe
– M. Czerwiński i Ska zwana jako„Haszpień”, Stanisław
Kwintowski i Ska zwana jako „Mazur” oraz spółka
„Polonez”. Po II wojnie światowejnowe
władze ludowej Polski,
naliczając olbrzymie podatki na prywatne spółki, doprowadziły na zaprzestania
ich działalności i powołania w ich miejsce Spółdzielni Pracy Metalowców
„Przyszłość”.
W latach 1975–1998 miejscowość leżała
w woj. krakowskim. Świątniki Górne uzyskały prawa miejskie w 1997 roku.
Od 2001 r. istnieje Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły.
Muzeum Ślusarstwa im. Marcina Mikuły w
Świątnikach Górnych – muzeum położone
w Świątnikach Górnych). Placówka jest miejską
jednostka organizacyjną i mieści się w budynku tutejszego Zespołu Szkół.
Tradycje muzealne w Świątnikach Górnych
sięgają końca XIX wieku. W 1888 roku została utworzona Cesarsko Królewskia
Szkoła Ślusarska, której dyrektorem został Kazimierz Bruchnalski. Z
jego inicjatywy w 1893 roku utworzono Muzeum Rzemiosła Ślusarskiego. Działało
ono do 1939 roku, kiedy to zostało zamknięte, a część eksponatów wywieziona do Niemiec.
Pozostałe eksponaty udało się ukryć.
Idea utworzenia muzeum odżyła w 1970 roku, kiedy to za sprawą regionalisty Marcina Mikuły, w budynku spółdzielni „Przyszłość” otwarto Izbę Regionalną. Działała ona do 2001 roku, kiedy to spółdzielnia przekazała eksponaty miastu, które w 2008 roku zdecydowało o otwarciu muzeum w budynku Zespołu Szkół.
Idea utworzenia muzeum odżyła w 1970 roku, kiedy to za sprawą regionalisty Marcina Mikuły, w budynku spółdzielni „Przyszłość” otwarto Izbę Regionalną. Działała ona do 2001 roku, kiedy to spółdzielnia przekazała eksponaty miastu, które w 2008 roku zdecydowało o otwarciu muzeum w budynku Zespołu Szkół.
W skład ekspozycji muzeum wchodzą:
·
wystawa narzędzi i wyrobów ślusarskich,
w tym kolekcja zabytkowych kłódek,
·
zbiory dawnych dokumentów związanych ze ślusarstwem
·
zbiór pamiątek po świątnikach wawelskich,
·
wystawa etnograficzna.
Muzeum jest czynne w
poniedziałki, środy oraz pierwszą sobotę i ostatnią niedzielę miesiąca.
Świątnik –
osoba, która dawniej zajmowała się obsługą kościoła (świątyni).
Od czasu
utworzenia w Polsce biskupstw zaczęły się również nadania
gruntów i wsi na rzecz biskupów, kapituł katedralnych i kolegiat. Powstały wtedy także wyspecjalizowane
do celów obsługi świątyń wsie zwane wsiami świątniczymi, łac. villa sanctuariorum. Do zadań
świątników należała pomoc podczas nabożeństw kościelnych, całodobowa ochrona
przed złodziejami, w tym ochrona skarbców, wykonywanie drobnych napraw w
świątyniach, sprzątanie i dbanie o porządek, dzwonienie oraz oprowadzanie
pielgrzymów. Takie wsie powstały od XI w przy katedrze w Gnieźnie, w Krakowie,Sandomierzu, Wrocławiu czy Wilnie. Świadczą o tym do dziś zachowane nazwy
wsi: Świątniki. Wsie
świątnicze miały specjalne przywileje i zwolnione były od pańszczyzny oraz wyłączone spod sądów
świeckich. Świątnikami zostawali tylko mężczyźni o nieposzlakowanej opinii.
Na
przykładzie katedry krakowskiej na Wawelu można stwierdzić, że najstarszy
tekst o świątnikach wawelskich pochodzi z roku 1253 i wspomina o dwóch
świątnikach strzegących katedrę dniem i nocą[1]. Do obsługi katedry przeznaczone były
następujące wsie: Szczytniki, Trąbki, Świątniki Dolne,Świątniki Górne (Górki),
a także na większe święta kilka osób z Opatkowic i Chorowic[2]. Świątnicy na Wawelu mieli także za
zadanie dzwonieniedzwonem Zygmunta podczas
największych uroczystości państwowych.
Pod koniec
XVI w. biskup krakowski Jerzy Radziwiłł wprowadził
jednolity strój dla świątników: granatowy płaszcz z peleryną[3]. Przez wiele lat świątnicy musieli
bronić swoich królewskich przywilejów wobec kolejnych prałatów z kapituły
katedry[4]. W 1772 roku wszystkie krakowskie
wsie świątnicze znalazły się poza granicami Królestwa Polskiego i
przeszły na własność kamery (rządu) austriackiego. Mimo to świątnicy ze
Świątnik Górnych służyli w katedrze do czasów II wojny światowej. Po wojnie
służyli w świątyni jako zakrystianie.
Ostatni ze świątników, Jan Synowiec „Komoda”, zmarł podczas służby w 1968 r.
Jeśli chodzi
o świątników ze Świątnik koło
Sandomierza, których osada należała do kolegiaty, to wiadomo o pierwszych
przywilejach z czasów Bolesława Wstydliwego,
a potwierdził je następnie Leszek Czarny, książę małopolski, sandomierski
i sieradzki w roku 1184, oświadczając „iż osadę wsi Świątnik należącą do
kościoła sandomierskiego na cześć Najświętszej Marii Panny fundowanego uwalnia
od obowiązku dawania corocznie dwunastu miar żyta i tyluż wozów siana”[5]. W 1397 r.królowa Jadwiga nadała
świątnikom immunitet sądowy uwalniający ich od świeckiej władzy sądowniczej.
Głogoczów
Dlaczego “Wieś jak dzwon”?
Inspiracją do wybrania dzwonu, jako
symbolu reprezentującego wieś stały się dawne i obecne dzieje miejscowości:
– Legenda nazwę Głogoczów wiąże z Zakonem Cystersów i darowanym przez nich mieszkańcom, dzwonem.
- Miejscowość lokowano na prawie niemieckim, stąd hipoteza o pochodzeniu nazwy Głogoczów (niem. Glockendorf), od słów: die Glocke – dzwon,das Dorf – wieś.
– W czasach istnienia gminy Głogoczów na jej pieczęci widniał dzwon, pełniący funkcję swoistego herbu miejscowości.
– W najnowszej historii miejscowości dzwony połączyły mieszkańców. Dzięki zaangażowaniu całej miejscowości udało się zakupić dzwony, których dźwięk uczcił 700-lecie istnienia parafii i 200-lecie budowy obecnego kościoła.
– Legenda nazwę Głogoczów wiąże z Zakonem Cystersów i darowanym przez nich mieszkańcom, dzwonem.
- Miejscowość lokowano na prawie niemieckim, stąd hipoteza o pochodzeniu nazwy Głogoczów (niem. Glockendorf), od słów: die Glocke – dzwon,das Dorf – wieś.
– W czasach istnienia gminy Głogoczów na jej pieczęci widniał dzwon, pełniący funkcję swoistego herbu miejscowości.
– W najnowszej historii miejscowości dzwony połączyły mieszkańców. Dzięki zaangażowaniu całej miejscowości udało się zakupić dzwony, których dźwięk uczcił 700-lecie istnienia parafii i 200-lecie budowy obecnego kościoła.
Dlaczego
“Twój przystanek w podróży”?
Głogoczów leży na trasie szlaków
podróżnych. Do 1785 roku przez Głogoczów wiodła droga z Myślenic do Skawiny.
Około 1785 roku przez północną część wsi poprowadzono odnogę, tzw. traktu
cesarskiego, z Izdebnika przez Głogoczów i Mogilany do Podgórza. W 1935 roku w
Głogoczowie wybudowano nową drogę do Zakopanego, a w 1973 roku – dwujezdniową
drogę szybkiego ruchu, omijającą centrum wsi.
Liczne restauracje w Głogoczowie to
właściwie tradycja. Jest ona związana z istnieniem dróg przecinających
miejscowość. W XIX wieku we wsi były trzy karczmy: pod ogrodami kościelnymi, na
Stawach i Osteria na Krzyżowej. Szczególny zbieg okoliczności sprawił, że
wszystkie te trzy karczmy spłonęły w jednym 1870 roku. Pożary wybuchały po
północy. Kronika parafii „Liber Memorabilium in Głogoczów” notuje:
„Ogień wszędzie zdaje się był podłożony”.
Obecnie na terenie miejscowości
funkcjonuje 7 restauracji o różnych profilach działalności, począwszy od typowo
regionalnych karczm po pizzerię.
[1]
http://podgorze.pl/uzdrowisko-mateczny/
[2]
http://www.dzielnica9.krakow.pl/informacje-o-dzielnicy/historia.html
[3]
http://www.parki.org.pl/parki-miejskie/park-solvay-w-krakowie#
[4]
http://www.bliskokrakowa.pl
[5]
http://www.wiesjakdzwon.pl/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz